O projekcie

Uniwersytet Warszawski aktywnie angażuje się w promowanie otwartej nauki, do tej pory przyjmując podejście oparte na inicjatywach oddolnych i zdecentralizowanych. Opracowanie oraz akceptacja Polityki otwartej nauki UW, która definiuje prawa i obowiązki członków społeczności uczelni w kontekście otwartego dostępu do publikacji naukowych oraz wyników badań (danych) finansowanych z funduszy publicznych, stanowi istotny krok w procesie porządkowania działań w tym obszarze. Aktualizacja i rozwój Repozytorium Instytucjonalnego Uniwersytetu Warszawskiego (ReIn UW) ma na celu centralizację gromadzenia i dystrybucji dorobku naukowego społeczności uczelni, co jednocześnie zapewni bezpieczne oraz długoterminowe przechowywanie zgromadzonych dokumentów.

Repozytorium Instytucjonalne Uniwersytetu Warszawskiego (ReIn UW) powstało dzięki finansowaniu aktualizacji oprogramowania DSpace dotychczasowego Repozytorium UW z projektu „Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza (2020-2026)” (Działanie V.3.3. IDUB UW | Opracowanie, przyjęcie i realizacja polityki otwartej nauki Uniwersytetu Warszawskiego). Aktualizacja nastąpiła do najnowszej wersji oprogramowania DSpace CRIS 7, dostępnej w chwili wdrażania. Repozytorium zostało dostosowane przez zespół BUW we współpracy z firmą PCG Academia oraz innymi jednostkami UW (m.in. Biurem ds. Wspomagania Rozwoju, Biurem Obsługi Badań, Centrum Kompetencji Cyfrowych).

DSpace jest otwartoźródłowym oprogramowaniem do zarządzania repozytoriami cyfrowymi, które zostało opracowane specjalnie dla instytucji akademickich, bibliotek, muzeów i innych organizacji, które chcą gromadzić, przechowywać, zarządzać i udostępniać swoje zasoby cyfrowe. DSpace jest oparte na otwartych standardach i jest udostępniane na licencji otwartego źródła, co oznacza, że jest bezpłatne do użytku i dostępne dla wszystkich zainteresowanych. 

Oprogramowanie to promuje ideę otwartości i dostępności do zasobów cyfrowych. Umożliwia tworzenie i zarządzanie metadanymi dla każdego zasobu cyfrowego przechowywanego w repozytorium. Pozwala to na efektywne wyszukiwanie, przeglądanie i identyfikowanie zasobów, co ułatwia użytkownikom odnalezienie potrzebnych informacji. Zasoby mogą być organizowane w kolekcje, społeczności i podkolekcje, co ułatwia ich zarządzanie i dostęp. 

DSpace oferuje elastyczne mechanizmy kontroli dostępu, które pozwalają administratorom repozytorium kontrolować, kto ma dostęp do poszczególnych zasobów cyfrowych. Możliwe jest zarządzanie prawami dostępu, takimi jak: pełny dostęp otwarty, dostęp ograniczony lub dostęp tylko dla upoważnionych użytkowników. DSpace może być łatwo zintegrowane z innymi systemami i narzędziami, takimi jak: systemy zarządzania bibliografią (np. Mendeley, EndNote, Zotero), oprogramowanie do przetwarzania plików (np. tworzenie miniatur) czy systemy identyfikacji cyfrowej (np. CAS).

Repozytorium w obecnej formie stanowi nie tylko archiwum tekstów i metadanych, ale także pełni rolę centralnego źródła wiedzy, gdzie zgromadzone są prace naukowe z różnych dziedzin, ukazując dorobek naukowy uczelni. Oprogramowanie umożliwia automatyczne harwestowanie danych przez zewnętrzne narzędzie indeksujące dorobek naukowy oraz archiwa biblioteczne (np. w Google Scholar, BASE, OpenAIRE). Dzięki temu ReIn UW staje się nieodłącznym elementem promocji osiągnięć naukowych Uniwersytetu Warszawskiego oraz sprzyja wymianie wiedzy zarówno wewnętrznej, jak i zewnętrznej społeczności akademickiej. Przyspieszenie dostępności umożliwia również integracja Repozytorium z systemami ORCID i Crossref, która zapewnia wymianę danych. ReIn UW zapewnia otwarty dostęp do publikacji, które powstały na Uniwersytecie Warszawskim przyczyniając się do ich upowszechniania, promocji osiągnięć naukowych, zwiększając widoczność badaczy w sieci, dzięki czemu wzrasta liczba cytowań. Za ich zliczanie odpowiadają integracje z systemami alternatywnych metryk (Altmetrics, Dimensions, PlumX).

Repozytorium będzie gromadziło zarówno metadane, jak i pełne teksty utworów w formie elektronicznej oraz scyfryzowane materiały archiwalne będące pełnotekstową wersją wskazanych publikacji, w szczególności:

● artykuły w czasopismach naukowych lub w materiałach konferencyjnych,

● monografie naukowe,

● rozdziały w monografiach pod redakcją,

● przekłady na język polski i języki obce,

● materiały konferencyjne,

● prace doktorskie, magisterskie i licencjackie,

● materiały dydaktyczne,

● raporty/sprawozdania,

● plany zarządzania danymi,

● prezentacje,

● serie wydawnicze i czasopisma.

Projektując metadane w Repozytorium, uwzględniono wymogi zawarte w Rozporządzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dn. 6 marca 2019 w sprawie danych przetwarzanych w Zintegrowanym Systemie Informacji o Szkolnictwie Wyższym i Nauce POL-on (par. 2 ust. 10 pkt 4-6). W perspektywie Repozytorium ma stać się głównym źródłem tych danych, zapewniając kompletność, spójność i dostępność informacji potrzebnych do prawidłowego funkcjonowania systemów ministerialnych. ReIn UW zostało zaprojektowane tak, aby odpowiednio oznaczone dane podlegające ocenie były przesyłane do narzędzia ewaluacyjnego UW, a następnie do PBN. Informacje tam zgromadzone są następnie prezentowane w systemie SEDN. Dane o dorobku naukowym UW będą również prezentowane na Platformie Zarządzania Wiedzą UW, która powstaje w ramach Działania V.1.1. IDUB UW | Opracowanie i wdrożenie platformy zarządzania wiedzą, zintegrowanej z istniejącymi systemami IT na uczelni.

ReIn UW umożliwi także dostęp do danych badawczych UW, które są powiązane z publikacjami przechowywanymi w Repozytorium. Dostęp do tych danych będzie możliwy poprzez linki do Repozytorium Dane Badawcze UW (RDB UW) oraz do zewnętrznych repozytoriów danych badawczych (np. RepOD, czy repozytoria dyscyplinarne, m.in. RDS, MX-RDR).

Przydatne linki: