Prawo do bycia offline - potrzebna regulacja czy zbędna komplikacja?

Celem niniejszego opracowania jest znalezienie odpowiedzi na pytanie o zasadność wpisania do polskiego systemu prawnego przepisu gwarantującego pracownikowi wprost prawo do bycia offline. Rozstrzygnięcie tej kwestii wymaga jednoczesnego przyjrzenia się samej istocie prawa do odłączenia. Asumpt do podjęcia się tego tematu dała obecna dziś w przestrzeni unijnej debata odnoszona do tytułowego uprawnienia pracowniczego, jak również zauważalny brak kompleksowego i konstruktywnego potraktowania problemu w polskim piśmiennictwie. Dodatkowym impulsem była dynamika i adaptacja zmian, jakie zaszły wskutek pandemii COVID-19, w szczególności w odniesieniu do prawa pracy. W ramach prowadzonej analizy autorka rozważa zarówno perspektywę europejską, jak i krajową, a co istotne, próbuje ująć problem nie tylko od strony normatywnej, ale również psychologiczno-socjologicznej. W tym celu obrana metodologia nie ogranicza się jedynie do refleksji dogmatycznej, lecz czerpie także z narzędzi komparatystycznych tudzież ujęć socjologicznych. Praca opiera się przede wszystkim na analizie źródeł w postaci aktów prawnych. Do badań wykorzystano także orzecznictwo międzynarodowe, jak i judykaty sądów krajowych. Metody te uzupełnia wnikliwa weryfikacja doktryny. By wzbogacić pracę również o wątek psychologiczno-społeczny, autorka wykorzystała także materiały w postaci statystyk tudzież wyników badań opublikowanych przez ośrodki, takie jak np. fundacja Eurofound. W celu ukazania również perspektywy praktycznej, branżowej, autorka posiłkowała się publikacjami internetowymi autorstwa przedstawicieli zawodów prawniczych. Niniejsza praca podzielona jest na cztery główne rozdziały, w ramach których autorka przedstawia: problematykę definicji i treści prawa do bycia offline; prawno-porównawcze zestawienie dotychczasowych modeli legislacyjnych państw europejskich wzbogacone o kontekst propozycji unijnych; miejsce prawa do bycia offline w zasadach systemowych i aksjologicznych współczesnych systemów prawnych oraz finalnie relację prawa do odłączenia i instytucji obecnych już w polskim prawie pracy. W konsekwencji prowadzone rozważania, uzupełnione o istotne informacje statystyczne, pozwalają autorce wyciągnąć wnioski odnośnie do potrzeb współczesnego społeczeństwa (w tym pracowników) oraz co do stanu dzisiejszego systemu prawa pracy, które nie odpowiada wyzwaniom XXI wieku.

The purpose of this paper is to find an answer to the question of the legitimacy of the introduction into the Polish legal regulations of a provision explicitly guaranteeing an employee the right to disconnect. Resolving this question requires at the same time looking at the essence of the right to be disconnected. The reason to undertake this topic was the debate on the employee's entitlement present in the EU area today, as well as the noticeable lack of a complex and constructive treatment of the problem in the Polish literature. An additional impulse was the dynamics and adaptation of the changes that occurred as a result of the COVID-19 pandemic, particularly in relation to labour law. The author's analysis considers both European and Polish perspectives and, importantly, tries to approach the problem not only from a normative perspective, but also from a psycho-sociological one. In order to achieve this, the chosen methodology is not limited to dogmatic reflection, but also draws on comparative instruments and sociological approaches. The paper is primarily based on an analysis of sources in the form of legal acts. International jurisprudence as well as judgments of national courts were also used for the research. These methods are complemented by a thorough review of the doctrine. In order to enrich the paper with a psycho-social aspect, the author also used materials in the form of statistics or research results published by centers such as Eurofound. The author has also made use of internet publications from the legal profession to provide a practical, professional perspective. The paper is divided into four main chapters, within which the author presents: the problematic issue of the definition and content of the right to disconnect ; a comparative overview of legislative models of European countries so far, extended by the context of EU proposals; the place of the right to disconnect in the systemic and axiological principles of contemporary legal systems and, finally, the relationship between the right to be disconnected and institutions already present in the Polish labour law. Consequently, the considerations carried out, supplemented by relevant statistical information, make it possible for the author to reach conclusions about the needs of contemporary society (including employees) and about the state of today's labour law system, which is not responding to the challenges of the 21st century.