Мотив смерти в позднем творчестве Николая Лескова

W artykule omówione zostało znaczenie motywu śmierci w twórczości Nikołaja Leskowa, ze szczególnym uwzględnieniem sposobu jej przedstawienia w utworach ostatnich ośmiu lat życia pisarza. Wskazano przy tym na obecność dwóch przeciwstawnych jej wyobrażeń: z jednej strony śmierć może być opisywana z podkreśleniem towarzyszących jej procesów fizjologicznych, z drugiej zaś — jako duchowe przejście od życia ziemskiego do niebiańskiego. Te dwa różne podejścia wydają się zakorzenione w ambiwalentnym stosunku Leskowa do śmierci — pisarz wierzył, że nie jest ona bezwzględnym końcem życia, obawiał się jednak samego procesu umierania. Szczególnie wyrazista ilustracja badanego zagadnienia znalazła się w ostatnim utworze Leskowa, opowieści Igranie z bałwanem, w której mamy do czynienia z licznymi i różnorodnymi opisami śmierci postaci, a także z duchową przemianą głównego bohatera, przedstawioną przy zastosowaniu słow- nictwa związanego ze śmiercią i zmartwychwstaniem.

The paper discusses the meaning of the motif of death in Nikolai Leskov’s works, especially those written in the last eight years of his life. The presence of two opposing representations is indicated: on the one hand, the death is depicted with emphasis on physiological processes which accompany it; on the other, it is described as a spiritual transition from the earthly to heavenly life. These two completely different approaches seem to originate in Leskov’s ambivalent attitude towards death: the writer believed that it was not the absolute end of life but, at the same time, he was afraid of the very process of dying. The examined issues are particularly visible in Leskov’s last work, The Rabbit Carriage, where one can find numerous and varied descriptions of charac- ters’ death, as well as the spiritual transformation of the main hero, also presented by the concepts of death and resurrection.