Kosowskie Albanki i mit henny. Rekonstrukcja wierzeń na podstawie prizrenskiej obrzędowości Kanagjej

Praca „Kosowskie Albanki i mit henny. Rekonstrukcja wierzeń na podstawie prizreńskiej obrzędowości kanagjej” jest etapowym przeglądem statusu i intensywności wiary, tradycji, zwyczajowości w Kosowie, która ma bezpośredni wpływ na uroczystości, czego przykładem jest tytułowa „noc henny”, w języku albańskim określana jako kanagjej. Wybrana obrzędowość przedmałżeńska ukazuje wciąż silne poczucie odrębności i zachowania przeszłościowych zwyczajów, udoskonalonych o „zachodnie” elementy, zaczerpnięte z mediów społecznościowych, a także na skutek doświadczenia emigracji zarobkowej. W rozdziale pierwszym poświęcona zostaje uwaga islamowi i jego wpływowi na stopień równouprawnienia kobiet w sferze zarówno publicznej, jak i mniej dostępnej, domowej. Omówione zostają raporty, dokumentujące m.in. stopień zaangażowania kobiet w pracę, rodzajów podejmowanych zawodów, a także wpływu etniczności na aktywność publiczną. Druga część badań skupiona jest wokół transformacji struktur społeczności domowej, tego jak bardzo władza domowa, nieoficjalna funkcjonowała i poniekąd funkcjonuje w codziennych realiach. Następnie scharakteryzowano nadrzędne wartości jak rodzina, dom, rozrodczość, które w dużym stopniu są determinowane przez specyfikę Kosowa, dominującego wyznania wiary, a także silnej recepcji zwyczaju Kanunu. Ogólny przegląd czynników tworzących kosowskie realia, pozwolił na skoncentrowanie się na mieście tej pracy, czyli Prizren, opisując życie kobiet z tego rejonu na przełomie XX oraz XXI wieku. Ostatni etap pracy to płaszczyzna praktyczna, w której omawiane jest samo miasto Prizren, jego ukształtowanie tradycyjno – kulturowe. Na kolejnych kartach pracy zostaje opisana henna i pochodzenie tego mitu, mocno łączonego z wiarą muzułmańską. Pracę zamyka opis tytułowej obrzędowości kanagjej, skupiającej w sobie wszystkie wcześniej wymienione wartości wyznawane przez albańskich mieszkańców Kosowa. Podsumowanie obrazuje znaczenie pracy w studiach nad etnologią Albańczyków z Kosowa, z naciskiem na przedstawicielki płci żeńskiej; jak również w zakresie Women’s i Gender Studies w społecznościach wyznających wiarę muzułmańską. W pracy wykorzystano źródła bibliograficzne w formie pozycji zwartych, jak również artykuły naukowe, ogólnodostępne strony internetowe oraz materiały nieopublikowane – autorskie spostrzeżenia i wnioski w trakcie pobytów w regionie.

'Kosovo Albanian women and the myth of henna. Reconstructing beliefs on the basis of Prizren kanagjej rituals' is a step-by-step overview of the status and intensity of belief, tradition, custom in Kosovo, which has a direct impact on ceremonies, exemplified by the title 'henna night', in Albanian referred to as kanagjej. The selected pre-marital rituals show a still strong sense of separateness and preservation of past customs, refined with 'Western' elements, taken from social media and also as a result of the experience of economic emigration. Chapter one looks at Islam and its impact on the degree of women's equality in both the public and less accessible, domestic spheres. Reports are discussed, documenting, among other things, the extent to which women are involved in the workplace, the types of occupations undertaken, and the impact of ethnicity on public activity. The second part of the research focuses on the transformation of domestic community structures, how domestic, unofficial power has functioned and somewhat functions in everyday realities. This is followed by a characterisation of overarching values such as family, home, reproduction, which are largely determined by the specificity of Kosovo, the dominant creed, and the strong reception of Kanun custom. A general overview of the factors constituting Kosovar realities allowed us to focus on the city of this thesis, Prizren, describing the life of women from this area at the turn of the 20th and 21st centuries. The final stage of the work is the practical level, in which the city of Prizren itself, its traditional and cultural setting, is discussed. The next pages of the work describe henna and the origin of this myth, which is strongly linked to the Muslim faith. The work closes with a description of the eponymous kanagja ritual, bringing together all the previously mentioned values professed by the Albanian inhabitants of Kosovo. The summary illustrates the importance of the work in the study of the ethnology of Kosovo Albanians, with an emphasis on female representatives; as well as in the field of Women's and Gender Studies in communities professing the Muslim faith. The paper draws on bibliographical sources in the form of compact items, as well as scholarly articles, publicly available websites and unpublished material - the author's observations and conclusions during her visits to the region.