Więzi społeczne w kulturze politycznej: przypadek Maroka na tle innych państw arabskich.

W pracy doktorskiej przedstawione zostały wyniki badań przeprowadzonych w ramach projektu badawczego pt. Więzi społeczne w kulturze politycznej: przypadek Maroka na tle innych państw arabskich, sfinansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki przyznanych na podstawie decyzji numer DEC-2012/05/N/HS5/01817. Przedmiot badań pracy stanowi kultura polityczna w państwach arabskich, zaś problem badawczy, rozwiązania którego podjęto się w rozprawie, to rola różnorodnych więzi społecznych w politycznych: postawach, zachowaniach, tradycjach i symbolach. Główna teza badawcza brzmi: ważnym czynnikiem kreującym kulturę polityczną w państwach arabskich są więzi: rodzinne, plemienne, terytorialne, patronalno-klientalne, religijne, etniczne, obywatelskie, narodowe i ponadnarodowe. Przeprowadzone badania miały na celu weryfikację tejże tezy, co jest tożsame z celem pracy. W dysertacji ukazane zostały zależności występujące pomiędzy poszczególnymi składnikami kultury politycznej, traktowanej jak system, a także relacje pomiędzy kulturą polityczną a systemami politycznymi państw świata arabskiego. Tezy szczegółowe odnoszą się do form i zakresu wpływy poszczególnych typów więzi społecznych na kulturę polityczną badanych krajów. Poddane zostały weryfikacji w kolejnych rozdziałach pracy. Pierwszy z nich traktuje o więziach rodzinnych, drugi dotyczy więzi plemiennych oraz więzi terytorialnych, trzeci poświęcony jest więziom patronalno-klientalnym, czwarty odnosi się do więzi etnicznych, obywatelskich, narodowych i panarabskich, w piątym zaś zbadane zostały więzi religijne. Poprzez swoje różnorodne przejawy więzi rodzinne, plemienne, patronalno-klientalne, etniczne, narodowe, obywatelskie i ponadnarodowe są istotnym czynnikiem kreującym kulturę polityczną w państwach arabskich. Oddziałują one na postawy i zachowania polityczne mieszkańców świata arabskiego, a ich znaczenie można dostrzec przez pryzmat symboli, wartości i tradycji politycznych. Analiza tego typu więzi jest zasadna, ponieważ pozwala na wyjaśnienie zjawisk zachodzących w kulturze politycznej państw arabskich, a co za tym idzie, na zrozumienie prawidłowości funkcjonowania ich systemów politycznych. Należy zaznaczyć, że cechą kultury politycznej w państwach świata arabskiego jest hybrydowość, która przejawia się w łączeniu instytucji zachodnich, zapożyczonych najczęściej od europejskich państw-kolonizatorów, z instytucjami charakterystycznymi dla kultury arabsko-muzułmańskiej.

The work presents the results of research conducted as a part of the research project Social Bonds in Political Culture: the Case of Morocco against the Background of the Other Arab States, financed by the National Science Centre (decision number: DEC-2012/05/N/HS5/01817). The subject of the research is political culture in the Arab states and the research problem which is solved in the dissertation is the role of diverse social bonds in political: attitudes, behaviours, traditions and symbols. Key hypothesis proposed in the doctoral dissertation is: social bonds – such as family, tribal, territorial, patron-client, religious, ethnic, civic, national and supranational bonds – play an important role in creation of the political culture in the Arab states. The main goal of the research was to verify this hypothesis which is also identical with the goal of the dissertation. Relations between diverse components of political culture – which is perceived as a system – and relations between the political culture and the political systems of the Arab states are also presented in the thesis. Detailed hypotheses refer to forms and scope of the influence of diverse types of social bonds on the political culture of the above-mentioned states and are verified in the subsequent chapters of the dissertation. The work is composed of five chapters. The first chapter concerns family bonds, the second one – tribal and territorial bonds, the third one – patron-client bonds, the fourth one – ethnic, civic, national and pan-Arab bonds and the fifth one – religious bonds. These social bonds manifest themselves in various ways and constitute an important factor which creates the political culture in the Arab countries. They affect political attitudes and behaviours of the people who live in the Arab world and their meaning can be noticed from the angle of political traditions, symbols and values. The analysis of this kind of social bonds is legitimate because it makes it possible to explain the phenomena which occur in the political culture of the Arab states and, consequently, to understand the rules of functioning of the political systems of these countries. It should be emphasized that the political culture of the Arab states is hybrid which means that it combines Western institutions, mainly borrowings from the European colonial states, and institutions which are characteristic for the Arab and Islamic culture.