Kara umowna za niewykonanie zobowiązania pieniężnego z uwzględnieniem wybranych aktów prawa obcego

Celem pracy jest omówienie zagadnienia dopuszczalności kary umownej za niewykonanie zobowiązania pieniężnego w polskim systemie prawnym. Zaprezentowana zostanie ewolucja historyczna instytucji kary umownej ze wskazaniem zmian zachodzących w tej instytucji pod reżimami kolejnych ustaw cywilnych. Badanie zostanie także rozszerzone o analizę zasady swobody działalności gospodarczej w konstytucjach państwa polskiego, obowiązujących w XX i XXI wieku, w celu analizy wpływu prawa konstytucyjnego na prawo cywilne. Po przedstawieniu tła historycznego i konstytucyjnego dokonam analizy osiągnięć nauki prawa od momentu wejścia w życie Kodeksu cywilnego. Wskażę poglądy aprobujące i krytyczne w przedmiocie dopuszczalności kary umownej za niewykonanie zobowiązania pieniężnego. W analizie przeprowadzę porównanie wybranych wyroków Sądu Najwyższego. Będzie ona przeprowadzona ze szczególnym uwzględnieniem zasady swobody umów. Wskażę także rozwiązania praktykowane współcześnie w aktach prawa modelowego. Scharakteryzuję też instytucję kary umownej za niewykonanie zobowiązania pieniężnego, która występuje w polskim porządku prawnym poza Kodeksem cywilnym. Wymienione rozważania zostaną uwieńczone moimi konkluzjami oraz postulatami.

The purpose of this thesis is to discuss the issue of the admissibility of contractual penalties for non-performance of monetary obligations within the Polish legal system. The thesis will present the historical evolution of the institution of contractual penalties, highlighting the changes that have occurred under the regimes of successive civil laws. The study will also extend to an analysis of the principle of freedom of economic activity as enshrined in the constitutions of Poland in the 20th and 21st centuries, aiming to explore the influence of constitutional law on civil law. Following the presentation of the historical and constitutional background, I will analyze scholarly achievements within the subject of the thesis since the enactment of the Civil Code. I will outline both supportive and critical views regarding the admissibility of contractual penalties for non-performance of monetary obligations. The analysis will include a comparison of selected Supreme Court adjudications, conducted with particular emphasis on the principle of freedom of contract. I will also highlight contemporary solutions practiced in model law instruments. Additionally, I will characterize the institution of contractual penalties for non-performance of monetary obligations that exists outside the Civil Code within the Polish legal order. These ruminations will be concluded with my postulates and recommendations.