Istnienie i granice suwerenności w cyberprzestrzeni. Analiza prawna

Niniejsza rozprawa jest próbą udzielenia odpowiedzi na pytanie o funkcjonowanie podstawowego dla prawa międzynarodowego publicznego - suwerenności - w dobie postępującej globalizacji. Globalizacja ta nie ma współcześnie wyłącznie aspektu prawnego czy politycznego. W związku z postępującym rozwojem technologii informatycznych, zyskuje ona także wymiar faktyczny. Światowa sieć komputerowa umożliwia przesył danych pomiędzy dowolnymi jej elementami nieomal w czasie rzeczywistym. W konsekwencji redefiniuje ona znaczenie terytoriów państwowych i granic pomiędzy nimi. Zmianom podlega więc także wykonywanie jurysdykcji, nierozerwalnie związanej z ochroną suwerenności. Państwa muszą bowiem uwzględniać cyberprzestrzeń w jej wykonywaniu: zarówno w aspekcie dotyczącym stanowienia prawa jak i w aspekcie egzekwowania go. Początek rozprawy został poświęcony samej cyberprzestrzeni: jej definicjom, ze szczególnym uwzględnieniem tej przyjętej przez Sojusz Północnoatlantycki w Tallinn Manual; jej faktycznej i prawnej konstrukcji wewnętrznej a także jej statusowi w prawie międzynarodowym publicznym ze szczególnym uwzględnieniem podziału cyberprzestrzeni na części stanowiące res communis omnium i te, które stanowią sui generis terytoria państwowe. Wskazano także na kształtującą się praktykę międzynarodową w tym zakresie. Rozprawa podejmuje następnie kwestię tworzącego się lex informatica - natywnego dla cyberprzestrzeni systemu prawnego opartego o afordancje i normowanie faktyczne, jego relację z prawem międzynarodowym publicznym a także “metanorm” - tworzonych poprzez wzajemne oddziaływanie obydwu tych systemów. Na podstawie wspomnianych rozważań omówione zostanie stosowanie fundamentalnych zasad prawa międzynarodowego do prawa cyberprzestrzeni a także możliwość konstruowania tego ostatniego w drodze analogii z regulacji dotyczących pozostałych global commons. Na podstawie powyższych rozważań, możliwe będzie udzielenie odpowiedzi na postawione w rozprawie pytanie badawcze i wieloaspektowe opisanie suwerenności cyberprzestrzennej państw. Suwerenność ta podlega oczywiście naruszeniom. Dalsza część wywodu poświęcona została kwestii operacji cyberprzestrzennych naruszających suwerenność: cyberatakom o skutkach kinetycznych i niekinetycznych jak i operacjom poniżej poziomu ataku. Omówiona zostanie także krystalizująca się w niniejszym zakresie praktyka międzynarodowa. Ostatnia część pracy została poświęcona zjawisku cyberlawfare - a więc wykorzystaniu prawa jako broni w konfliktach. Ma ono szczególne znaczenie w normowanej faktycznie cyberprzestrzeni. Regulacji jej dotyczących ciągle nie sposób uznać za kompletne, a praktyka międzynarodowa jest w wielu aspektach trudna do ustalenia. Cyberlawfare staje się więc podstawowym sposobem prowadzenia interwencji w cyberprzestrzeni, a obrona przeciw niemu stanowi kluczowy element wykonywania suwerenności przez państwa. Podsumowanie rozprawy stanowią wnioski i uwagi de lege ferenda.

This instant thesis is dedicated to the question of state sovereignty in the globalized world. The globalization is becoming more and more widespread and with that- it becomes much more than legal or political issue. Given the recent advancements in the field of information technologies, it receives a factual dimension. Development of a global computer network that allows for an exchange of data between any of its elements in nearly real-time profoundly redefine both the state territories and borders that separate them. Consequently, the very existence of the cyberspace implies also change to how the states utilize their own jurisdiction - basic means to protect sovereignty. States have to acknowledge the cyberspace in both promulgating their laws as well as in enforcing them. The first part of the thesis describe the cyberspace itself: its definitions, with the emphasis on those developed by NATO legal scholars in Tallinn Manual, its legal and factual inner construction and also its status in public international law, especially that of the cyberspace’s part that is traditionally considered res communis omnium and those parts that constitute sui generis state territories. It also is an attempt to describe emering state practice in that regard. In the following part, the thesis concentrates on the emergence of the lex infromatica, legal system native to the cyberspace; one based on affordances and factual normativity, relations of the aforementioned system with public international law and “metanorms” - created by mutual influence of both of the mentioned legal systems. This analysis will be supplemented with the description of how the fundamental rules of the public international law as well as the analogies from the regulations governing other global commons can be incorporated into the law of the cyberspace. Clarification of the issues at hand will make it possible to provide an answer to the basic scientific question set in the thesis. However, it must be noted that sovereignty in cyberspace is highly susceptible to violations. Therefore, the next part of the thesis will depict cyberattacks: both kinetic and non-kinetic as well as cyberoperations under the treshold of an attack but constituting a breach of territorial integrity. It shall also construe the state practice in defending from such cyberperations. Last part is dedicated to the cyberlawfare, which is defined as a weaponization of the law. In the cyberspace, subject to factual normativity - it has unique gravitas. Law goverening cyberlawfare is still underdeveloped and state practice unclear in most aspects, which makes it the basic method of conducting the cyberoperations against other jurisdictions, and by extension - development of successful defence against cyberlawfare is crucial for states to uphold their sovereignty and territorial integrity. The thesis is concluded by a summary and de lege ferenda remarks.