Doradztwo zawodowe z perspektywy uczniów oraz w perspektywie analizy porównawczej (Polska - Stany Zjednoczone Ameryki)

Praca jest przede wszystkim analizą doradztwa zawodowego w Polsce w oparciu o badania przeprowadzone wśród uczniów. Moim celem było zrozumienie ich perspektywy postrzegania zajęć z doradztwa zawodowego. Uczniowie często postrzegają doradców zawodowych jako mało zaangażowanych i niedostatecznie przygotowanych do wspierania ich w trudnym procesie wyboru ścieżki edukacyjnej i zawodowej. Wielu uczniów wskazuje na dominację na zajęciach testów predyspozycji zawodowych, które postanowiłam poddać analizie. Piszę również o presji, której podlegają uczniowie i która jest często czynnikiem wpływającym na podejmowane decyzje uczniów. Podczas wywiadów moi rozmówcy wyróżnili główne środowiska, które nakładają na nich największą presję oraz przytoczyli konkretne przykłady. W rozdziale poświęconym presji zastanawiam się również, czy możliwy jest brak presji w życiu młodego człowieka i w jaki sposób byłoby możliwe to do osiągnięcia. W kolejnej części pracy dokładnie opisuję cały system doradztwa zawodowego w Polsce, podkreślając jego teoretyczne założenia. Poruszam kwestie przygotowania zawodowego doradców, metodologii ich pracy z młodzieżą oraz organizacji ich stanowisk pracy w szkołach. Przeanalizowałam również wybrane metody pracy doradców zawodowych. Następnie przedstawiam system doradztwa zawodowego w Stanach Zjednoczonych, który jest tam określany terminem „doradztwo szkolne”. System ten jest dobrze rozwinięty i integralnie włączony w system edukacji. Opisuję zaawansowane metody pracy doradców z USA, ich indywidualne podejście do uczniów oraz wysokie standardy przygotowania zawodowego. Zwracam uwagę na znaczenie stałego doskonalenia zawodowego doradców oraz współpracy z nauczycielami i rodzicami. Porównując oba systemy, wskazuję na kluczowe różnice i potencjalne obszary do reformy prowadzenia zajęć z doradztwa zawodowego w Polsce. Chociaż doradztwo zawodowe w Polsce jest stosunkowo młodą dziedziną, to możliwe jest znaczące podniesienie jego jakości i efektywności. Dochodzę do konkluzji, że wprowadzenie lepszego przygotowania zawodowego doradców, zwiększenie liczby etatów oraz podniesienie prestiżu zawodu może przyczynić się do stworzenia skutecznego systemu doradztwa zawodowego, który realnie wspiera uczniów w ich edukacyjnej i zawodowej drodze.

The thesis primarily focuses on the analysis of career counseling in Poland based on research conducted among students. The aim was to understand their perspective on career counseling sessions. Students often perceive career counselors as insufficiently engaged and inadequately prepared to support them in the challenging process of choosing an educational and career path. Many students point out the dominance of vocational aptitude tests in counseling sessions, which I decided to analyze. I also write about the pressure that students face, which is often a factor influencing their decisions. During the interviews, my respondents identified the main environments that exert the greatest pressure on them and provided specific examples. In the chapter dedicated to pressure, I also consider whether it is possible for a young person to experience a lack of pressure in their life and how this might be achievable. In the subsequent part of the thesis, I provide a detailed description of the entire career counseling system in Poland, emphasizing its theoretical foundations. I discuss the professional preparation of career counselors, their methodology in working with young people, and the organization of their positions within schools. I also analyze selected methods used by career counselors. Next, I present the career counseling system in the United States, known there as school counseling. This system is well-developed and integrally embedded in the education system. I describe advanced methods used by counselors in the USA, their individualized approach to students, and high standards of professional preparation. I emphasize the importance of continuous professional development for counselors and collaboration with teachers and parents. By comparing both systems, I highlight key differences and potential areas for reform in the implementation of career counseling sessions in Poland. Despite career counseling being a relatively young field in Poland, significant improvements in its quality and effectiveness are possible. I conclude that better professional preparation of counselors, increased staffing, and enhanced prestige of the profession could contribute to creating an effective career counseling system that genuinely supports students in their educational and career paths.