Językowe i prawne dzieje nieruchomości

Celem doktoratu „Językowe i prawne dzieje nieruchomości” jest analiza historii i ocena stosowania pojęć prawnych w języku ogólnym, literackim, a także prawnym i prawniczym. Ukazanie tych różnic pozwoli na zaproponowanie możliwie najtrafniejszych definicji w leksykologii i leksykografii oraz ujednoliconych definicji legalnych w polskim prawie. Takie rozwiązanie wydaje się możliwe przy pewnych ustawach i rozporządzeniach. Przeformułowanie niektórych z tych definicji będzie służyło łatwiejszemu rozumieniu skomplikowanych pojęć prawych i ich wzajemnych zależności. Analiza używania pojęcia nieruchomości w ujęciu historycznym, orzeczniczym oraz ustawowym ma także na celu ukazanie wszelkich możliwych aspektów tego pojęcia, które w polskim języku i prawie pojawiały się na przestrzeni dziejów. We współczesnym języku prawnym istnieje wiele pojęć, które występują także w polszczyźnie ogólnej. Część z nich wchodzi do użytku codziennego i pojawia się np. w mediach, w efekcie czego czasami zapomina się o ich prawnym właściwym znaczeniu. Należy również zauważyć, że występowanie licznych definicji legalnych w prawie polskim nie sprzyja szybkiemu odnalezieniu właściwego znaczenia danego słowa. Jednym z takich słów jest wyraz nieruchomość. Jego prawne znaczenia są niekiedy przeinaczane w potocznym odbiorze. Sytuacja jest tym trudniejsza, że kilkadziesiąt funkcjonujących obecnie definicji legalnych tego pojęcia, kilkaset różnych ujęć w języku prawniczym i kilka tysięcy użyć w języku ogólnym – wymaga szybkich prac nad jego ujednoliceniem i sformułowaniem jednej, adekwatnej definicji. Punktem wyjścia w omawianej pracy będzie teoretyczna analiza definicji w języku, a w szczególności w języku prawnym. Skupię się na budowie definicji, na rożnych jej rodzajach i sposobie formułowania znaczenia poszczególnych pojęć. Ta analiza będzie miała zarówno charakter historyczny, jak i współczesny. W obecnej humanistyce niewiele jest opracowań, które obejmują diachroniczne aspekty definiowania pojęć prawnych. Podjęcie analizy teoretycznej pozwoli również wypracować metodologię formułowania definicji w prawie i języku. Formułowanie definicje legalnych, oparte dziś przede wszystkim na „Zasadach techniki prawodawczej”, powinno znaleźć swoje głębsze oparcie w opracowaniu teoretycznym Rozpoczęcie analizy od ujęcia historycznego używania pojęcia nieruchomość ma na celu ukazanie tego, jak już w najdawniejszych czasach w prawie rzymskim, w Biblii, w średniowieczu, w okresie oświecenia itd. rozumiano to pojęcie. Analiza historyczna pozwoli na dostrzeżenie wad i zalet poszczególnych rozwiązań oraz ich ukazanie w prawno-językowych związkach. Opracowanie historyczne będzie ujmowało zarówno użycia pojęcia nieruchomość w tekstach prawnych, jak i literackich oraz szeroko rozumianych tekstach kultury. Zasadnicza część pracy będzie ogniskować się wokół pojęcia nieruchomości we współczesnym języku prawnym i prawniczym. Różne jego użycia we współczesnym prawie przekładają się również na różne użycia we współczesnym języku. Analiza tego pojęcia i jego użycia w języku powszechnym będzie oparta przede wszystkim o Korpus Języka Polskiego PWN i inne korpusy. Poddane badaniu, poza tekstami aktów prawnych, tekstami literackimi i społecznymi, zostaną także orzeczenia sądów, przede wszystkim Sądu Najwyższego oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego. W wielu orzeczeniach dokonywano wykładni językowej, celowościowej i innej rozumienia tego pojęcia. Te uzasadnienia i tezy mogą stanowić wskazówki do zbudowania nowych, uniwersalnych definicji nieruchomości. Wskazanie tych użyć i badanie, jak świat nauki prawa i języka poradził sobie z formułowaniem tej definicji, pozwoli na zrozumienie, jak ważne było i jest to pojęcie w powszechnym obrocie prawnym. Zastosowane, pod wieloma względami komparatystyczne metody badawcze będą ukazywały problem rozumienia pojęcia nieruchomości zarówno z punktu widzenia językowego, jak i prawnego. W pracy nastąpi również odwołanie do rozumienia tego pojęcia w podstawowych systemach prawnych bliskich nam kręgów kulturowych: anglosaskim, romańskim i germańskim. Podstawowym efektem dokonanej analizy będą postulaty de lege lata i de lege ferenda dotyczące przyszłości pojęcia nieruchomości w polskim prawie. Badania mają wskazać nowe propozycje definicji legalnych i leksykograficznych. Ich postulowane ograniczenie i ujednolicenie ma przyczynić się do usprawnienia obrotu prawnego oraz doprowadzić do stosowania właściwych zasad poprawnej legislacji. Badanie językowych i prawnych dziejów nieruchomości jest ze wszech miar zasadne i konieczne. Obecna sytuacja chaosu definicyjnego związanego z tym pojęciem wymaga zmiany zarówno w sferze legislacyjnej, jak i językowej. The aim of the project “Linguistic and Legal History of Real Estate” is to analyse the history and to evaluate the use of legal concepts in general, literary and legal and juridical language. Indicating differences will possibly allow to propose the most relevant definitions in lexicology and lexicography as well as harmonized legal definitions in the Polish law. Such a solution seems to be possible with certain laws and regulations. Reformulation of some of these definitions will help better understand complex legal concepts and their interrelationships. Furthermore, analysing the use of the real estate concept from the historical, case law and statutory point of view aims to show all possible aspects of this concept that appeared throughout history in the Polish language and Polish law. In today’s legal language, there are many concepts appearing as well in the general Polish language. Some of them is used every day and appears for example in the media, sometimes resulting in forgetting their proper legal sense. It should also be noted that the presence of numerous legal definitions in the Polish law does not favor rapid finding the correct meaning of the word. One of these words is real estate. Its legal meaning is sometimes modified in the common perception. The situation is even more difficult due to several dozen currently functioning legal definitions, several hundred different approaches in legal language and several thousand uses in general language. Consequently, it requires quick work on standardization and formulation of a single, appropriate definition. The starting point is theoretical analysis of definitions in the language, especially in legal language. I will focus on the construction of definitions, their different types and ways of formulating the meaning of various concepts. This analysis will be both of historical and contemporary character. In the modern humanities, there are few studies related to diachronic aspects of defining legal concepts. The theoretical analysis will also develop a methodology for formulating definitions in the law and language. Formulation of legal definitions, nowadays based primarily on the document “Principles of Legislative Technique”, should be supported by a theoretical study. Starting from the historical approach to the use of the real estate concept is intended to show its understanding in the earliest days: in the Roman law, in the Bible, in the Middle Ages, during the Enlightenment etc. The historical analysis will allow to notice the pros and cons of each solution as well as to present them in legal and linguistic relationships. The historical study will encompass the use of the real estate concept in both legal texts and texts of literature and culture. The main part of the work will focus around the real estate concept in the modern legal and judicial language. Its various uses in modern law translate into different uses in contemporary language. The analysis of this concept and its use in general language will be based primarily on the PWN Corpus of Polish and other corpora. Apart from legislative, literary and social texts, court decisions, especially those of the Supreme Court and the Supreme Administrative Court, will be also analysed. In several decisions, linguistic, teleological and other statutory interpretation has been made. These reasons and arguments may provide for guidelines how to build new, universal definitions of real estate. Indicating these uses and examining how legal and linguistic science coped with the formulation of this definition will help understand how important this concept has been in general legal transactions. Mainly comparative research methods applied within the project will show the problem of understanding the real estate concept both in terms of language and law. A reference will also be made to understanding this concept in basic legal systems close to our culture: Anglo-Saxon, Roman and Germanic ones. The main effect of the analysis made will be de lege lata and de lege ferenda demands regarding future of the real estate concept in the Polish law. Studies are to indicate new proposals of legal and lexicographic definitions. Their reduction and harmonization, as postulated, should contribute to improving legal market and lead to the application of relevant principles of correct legislation. The study of linguistic and legal history of real estate is by all means reasonable and necessary. The current situation of definitional chaos associated with this concept requires the change both in law and language.