Línguas cantáveis. Comparação da cantabilidade da língua portuguesa e polaca, a partir da análise fonética da canção «Grândola, Vila Morena»

Praca omawia teorię śpiewności w przekładzie muzycznym oraz w fonetyce języków. Omawiane są cechy śpiewne w języku, to znaczy takie, które wspomagają efektywną emisję głosu podczas śpiewu oraz poprawną dykcję. W porównawczym badaniu ilościowym analizowana jest śpiewność języka portugalskiego i polskiego na podstawie samogłosek występujących w transkrypcjach fonetycznych utworu „Grândola, Vila Morena” w obu językach. Analiza wykazała wyższy wskaźnik śpiewności wersji polskiej w porównaniu z oryginałem portugalskim. Wyższa śpiewność polskiej wersji wynika m.in. z obecności większej liczby samogłosek otwartych i półotwartych w pozycjach akcentowanych oraz z asynchronicznej wymowy samogłosek nosowych. W badaniu nie obliczono wpływu procesów koartykulacji i zbitek spółgłoskowych na śpiewność; dodatkowo, polskie tłumaczenie jest bardziej uproszczone niż wersja oryginalna piosenki, co mogło wpłynąć na wynik. Celem pracy jest wsparcie autorów tekstów piosenek i tłumaczy w tworzeniu utworów o optymalnej śpiewności poprzez świadome wybory fonetyczne.

The following study examines the theory of singability in musical translation and language phonetics. It analyzes singable characteristics of a language—those that enhance efficient vocal emission during singing and promote clear diction. In a comparative quantitative study, the singability of Portuguese and Polish was analyzed based on vowels found in phonetic transcriptions of the song “Grândola, Vila Morena” in both languages. The analysis showed a higher singability index for the Polish version compared to the original Portuguese version. This result is attributed, among other factors, to the greater presence of open and semi-open vowels in stressed positions and the asynchronous pronunciation of nasal vowels in Polish. The study did not account for the effects of coarticulation processes or consonant clusters on singability; moreover, the Polish translation is more simplified than the original version of the song, which may have influenced the outcome. The aim of this work is to support songwriters and translators in creating pieces with optimal singability through informed phonetic choices.

O presente trabalho discute a teoria da cantabilidade no contexto da tradução musical e da fonética das línguas. São analisadas características cantáveis de um idioma, ou seja, aquelas que facilitam a emissão vocal eficiente durante o canto e promovem uma dicção clara. No estudo comparativo de natureza quantitativa, foi analisada a cantabilidade das línguas portuguesa e polaca com base nas vogais presentes nas transcrições fonéticas da canção «Grândola, Vila Morena» em ambas as línguas. A análise revelou um índice de cantabilidade superior na versão polaca em comparação com o original em português. Esse resultado deve-se, entre outros fatores, à maior presença de vogais abertas e semiabertas em posições tónicas, bem como à pronúncia assíncrona das vogais nasais no polaco. O estudo não incluiu o impacto dos processos de coarticulação e dos encontros consonantais sobre a cantabilidade; além disso, a tradução polaca é mais simplificada do que a versão original, o que também pode ter influenciado o resultado. O objetivo deste trabalho é apoiar autores de letras musicais e tradutores na criação de obras com cantabilidade ideal, através de escolhas fonéticas informadas.