Mobbing jako ograniczenie sprawności i efektywności instytucji publicznych we współczesnej Polsce

Przedmiotem badań pracy jest mobbing w wybranych instytucjach publicznych w Polsce. Ze względu na specyfikę realizowanych zadań oraz rodzaj stosunku pracy, autorka wybrała trzy obszary szczególnie narażone na występowanie zjawiska mobbingu: oświatę, ochronę zdrowia oraz służby mundurowe. Praca omawia zagadnienia z zakresu nauk politycznych, w szczególności roli i znaczenia demokratycznego państwa prawa w przeciwdziałaniu zjawisk nieetycznych w instytucjach publicznych w Polsce oraz wpływu mobbingu na ograniczenie sprawności i efektywności instytucji. Zasadniczym celem teoretycznym jest wskazanie, że instytucje publiczne w Polsce są szczególnie narażone na występowanie mobbingu. Warunkuje to: kultura organizacyjna, style, modele zarządzania zasobami ludzkimi oraz wybrane elementy organizacji, takie jak: zaburzona komunikacja, hierarchia, brak etyki, przywództwo oraz subkultury. W pracy wykazano, że jednym ze skutków mobbingu są koszty ponoszone w wymiarze organizacyjnym i państwowym, co w przypadku jednostek sektora finansów publicznych pozostaje w sprzeczności z zasadą oszczędności oraz efektywnego gospodarowania środkami publicznymi. Głównym celem badań jest przedstawienie i analiza występowania zjawiska mobbingu w instytucjach publicznych w Polsce (na przykładzie ochrony zdrowia, oświaty oraz służb mundurowych), z wyszczególnieniem czynników wpływających na występowanie zachowań nieetycznych wśród pracowników. Zadania badawcze miały na celu wykazanie normatywnych i pozanormatywnych środków ochrony pracowników instytucji publicznych, na przykładzie wybranych orzeczeń sądów powszechnych przeprowadzono analizę legalnej definicji mobbingu w prawie pracy w zakresie pojęcia „uporczywość”, „długotrwałość” oraz tworzenia obiektywnego wzorca „ofiary rozsądnej”. Podjęto próbę empirycznej weryfikacji konsekwencji mobbingu w wymiarze indywidualnym oraz wewnątrzorganizacyjnym w badaniu sondażowym na przykładzie pracowników wybranych grup zawodowych: ochrony zdrowia, oświaty oraz służb mundurowych.

The subject of the dissertation research project is workplace mobbing in selected public institutions in Poland. Considering the specificity of the tasks performed and the type of employment relationship, the author has chosen three areas that are particularly vulnerable to workplace mobbing: education, health care and the uniformed services. The dissertation discusses issues in the field of political science, in particular the role and significance of the democratic state of law in counteracting unethical conduct in public institutions in Poland and the impact of workplace bullying on the reduced efficiency and effectiveness of institutions. The essential theoretical objective is to demonstrate that public institutions in Poland are particularly vulnerable to workplace mobbing. This is conditioned by organisational culture, styles, human resources management models and selected organisational elements such as disrupted communication, hierarchy, lack of ethics, leadership and subcultures. The dissertation demonstrates that the consequences of workplace mobbing include organisational and public costs. In the case of public finance sector units, this contradicts the principle of economy and efficient management of public funds. The main objective of the research is to present and analyse the phenomenon of workplace mobbing in public institutions in Poland (as exemplified by health care, education and the uniformed services), detailing the factors that influence unethical conduct among employees. The research aims to describe normative and non-normative measures for protecting employees in public institutions. To this end, the legal definition of workplace mobbing in the labour law is analysed with reference to the concepts of “persistence”, “long-term character” and the creation of an objective “reasonable victim” standards, as illustrated by selected judgements of common courts. The study attempts to empirically verify the individual and intra-organisational effects of workplace mobbing through a survey of employees belonging to selected professional groups, namely healthcare, education and the uniformed services.