Zróżnicowanie regionalne kapitału ludzkiego. Metodologia, pomiar, teoria

Teoria kapitału ludzkiego w postaci realnie prowadzonych działań inwestycyjnych i politycznych jest implementowana w Polsce. W założeniu ma oddziaływać na zmiany społeczne i gospodarcze. Zakłada się, że efektem działań inwestycyjnych będzie wzrost poziomu kapitału ludzkiego oraz zmniejszenie nierówności społecznych w regionach. Praktyczne konsekwencje wprowadzanych rozwiązań na rozwój społeczny i gospodarczy w Polsce wymagają weryfikacji. Strategicznym założeniem we współczesnych programach rozwoju gospodarczego jest zapewnienie wystarczającej produktywności kapitału ludzkiego dla wyzwań w dziedzinie nowych technologii i innowacyjności. Sukcesy gospodarcze, w coraz większym stopniu zależą od poprawy jakości kapitału ludzkiego, a zatem od ludzi dobrze wykształconych, posiadających umiejętności twórcze i innowacyjne. Tworzenie zasobów kapitału ludzkiego nie jest tożsame z rozwojem i utrzymaniem ich wysokiego poziomu. Przyrost wiedzy i poprawa jakości kapitału ludzkiego nie przyniesie zakładanych efektów, jeżeli równolegle nie podejmie się działań zabezpieczające przez negatywnym wpływem czynników ograniczających możliwość optymalnego wykorzystania wytworzonych zasobów kapitału. Bariery wykorzystania i deprecjacja kapitału ludzkiego są związane z wieloma aspektami i warunkami składającymi się na sytuację społeczną i gospodarczą kraju. Jakie założenia powinny być podstawą efektywnych inwestycji w kapitał ludzki? Jakie czynniki efektywnie powodują rozwój społeczny i gospodarczy kraju i regionów? W części pierwszej zaprezentowano teorię kapitału ludzkiego w ujęciu teorii socjologii i ekonomii. Odrębne punkty widzenia zostały przedstawione jako podstawa dalszych analiz złożonej koncepcji teoretycznej. Wnioski z pierwszej części posłużyły interpretacji elementów teorii kapitału ludzkiego zastosowanych w programach i dokumentach strategicznych oraz przez wdrożenie inwestycji w kapitał ludzki. W drugiej części podjęto próbę zbadania i weryfikacji zastosowania w Polsce założeń teorii kapitału ludzkiego w rzeczywistych działaniach społecznych i gospodarczych, w programach rozwojowych, w polityce społecznej i oświatowej. W założeniu mają się one przyczynić do wytworzenia i utrwalenia wysokiego poziomu kapitału ludzkiego oraz zmniejszenia nierówności społecznych i regionalnych. Analiza stanowi weryfikację zastosowania w Polsce założeń teorii kapitału ludzkiego w rzeczywistych działaniach społecznych i gospodarczych, w programach rozwojowych, w polityce społecznej i oświatowej. W założeniu mają się one przyczynić do wytworzenia i utrwalenia wysokiego poziomu kapitału ludzkiego oraz zmniejszenia nierówności społecznych i regionalnych. Analizie poddano przypadek interwencji publicznych i zarazem inwestycji w kapitał ludzki podjętych w ramach prowadzonej polityki spójności w Polsce w latach 2007-2016. Badanie przeprowadzono na podstawie analizy danych statystycznych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS), w wyniku której stworzono dwa wskaźniki syntetyczne ukazujące dynamikę zmian w badanym okresie oraz umożliwiające porównania międzyregionalne. Analiza została przeprowadzona z punktu widzenia uwarunkowań społecznych oraz w uzasadnionym zakresie uwarunkowań gospodarczych i ludnościowych. Droga rozwoju gospodarczego opartego na wiedzy jest współcześnie podstawą dla realnych działań, a zatem oddziałuje na rzeczywistość społeczną i jest czynnikiem ją kształtującym. Inwestycje w kapitał ludzki w tak dużej skali, projektowane często bez uwzględnienia istniejących uwarunkowań regionalnych są pewnego rodzaju eksperymentem społecznym, którego rezultaty zostały poddane próbie weryfikacji empirycznej.

Human capital is a very complex and important factor in social and economic development, taking its origin in the theory of Human capital in economics. In Poland, the theory of human capital has been implemented through real investments and policies. The elements of human capital theory applied in policies leading to strategic programs, documents, and substantial investments in Poland are intended to effect social and economic changes. The investments in human capital focus mainly on improving the quality of education. Education is a natural foundation for building human capital. Knowledge-based economy has become an objective and has a significant impact on Polish social reality. We have assumed that those investments will, as a result, increase the level of human capital and will reduce social inequalities in regions. The strategic predication in contemporary economic development programs is to ensure sufficient productivity of human capital for the challenges of new technologies and innovation. The economic success of any modern country depends on improving the quality of human capital, which means the greater need for well-educated people with creative and innovative skills. The development and maintenance of high quality and high level of human capital resources are not as feasible as its creation. The first part presents the theory of human capital from the point of view the theory of sociology and the theory of economics. Different points of view were presented as a foundation for further analyses of this complex theoretical concept. The second part is an attempt to examine and verify the application of human capital theory in Poland. The analysis concerns the case of public intervention and investments in human capital made as part of the cohesion policy in Poland in 2007-2016. The investments that were made in the regions over the years 2007-2016 were planned to bring a real positive impact on the quality of human capital in Poland. The research problem is the regional diversification of the level of human capital and its dynamics in Poland in 2007-2016. The study was conducted through analyzing official public statistics data collected by the Central Statistical Office of Poland. Conclusions are focused on regional differences. Examination of the data has shown the real level of the human capital and the dynamics of its quality over the years 2007-2016. The methodology which was chosen for these analyses allows calculating the synthetic human capital index for each region. This method allows to present the dynamics of changes in the analyzed period and, what was the essence of this study, it enabled interregional comparisons. Knowledge-based economic development is nowadays the chosen path and a determining factor for real actions in development programs in social and educational policy. Investments in human capital on such a large scale were often designed without taking into account the existing regional conditions. Impediments to the utilization of human capital potential and depreciation of human capital resources are associated with many aspects and conditions that make up the social and economic situation of the country. Implementation of human capital theory through real actions is a quasi-experiment on society which requires empirical verification.