Migracje zarobkowe a kapitał społeczny na pograniczach kulturowych na przykładzie Opolszczyzny i Podlasia

Przedmiotem pracy jest opis oraz analiza stosunków i rodzajów więzi społecznych w zróżnicowanych etnicznie społecznościach lokalnych oraz wpływu zagranicznych migracji zarobkowych na kształtowanie się i formy lokalnego kapitału społecznego na pograniczach kulturowych. Główny cel pracy stanowi wskazanie wzajemnych oddziaływań między mobilnością przestrzenną ludności a kapitałem społecznym. Fakt, iż analizy prowadzone były na przykładzie społeczności zróżnicowanych kulturowo pozwolił na wskazanie różnych typów badanego zasobu oraz jego imponderabiliów i zweryfikowanie hipotezy centralnej, w której założono, że zagraniczne migracje zarobkowe wpływają na jakość i rodzaj kapitału społecznego występującego w zróżnicowanych etnicznie społecznościach lokalnych na pograniczach kulturowych. Rozprawa składa się z pięciu rozdziałów. Trzy pierwsze stanowią przegląd literatury przedmiotu dotyczącej najważniejszych zagadnień poruszanych w pracy, tj. kapitału społecznego, zagranicznych migracji zarobkowych oraz relacji między mniejszością a większościowymi grupami etniczno-kulturowymi. Celem podjętych badań jest nie tylko omówienie wymienionych wyżej zagadnień i zaprezentowanie wielości spojrzeń na nie, ale także wskazanie powiązań i oddziaływań między nimi. W pierwszym rozdziale skupiono się przede wszystkim na przedstawieniu kapitału społecznego jako istotnej kategorii teoretycznej. W tym celu dokonano w ujęciu historycznym analizy stosowania pojęcia, przedstawiono jego wybrane definicje oraz klasyfikacje, a także omówiono najważniejsze składniki. Celem ukazania wieloaspektowości zagadnienia, przedstawiono również zjawisko „negatywnego kapitału społecznego”. Osią łączącą rozdział pierwszy z dwoma kolejnymi jest wskazanie oddziaływań między lokalnym kapitałem społecznym a zagranicznymi migracjami zarobkowymi oraz szeroko rozumianą etnicznością. W kolejnym rozdziale omówione zostały wybrane pojęcia i koncepcje teoretyczne dotyczące zagranicznych migracji zarobkowych. Aby zaprezentować złożoność i niedookreśloność zjawiska, przedstawiono jego wybrane definicje i konceptualizacje. W sposób szczególny skupino się mobilności zarobkowej o charakterze nietrwałym. W tej części pracy przedstawiono także wybrane teorie wyjaśniające fenomen migracji zarobkowych. W sposób szczególny skupiono się na dwóch zjawiskach silnie łączących się z kategorią kapitału społecznego, tj. na migracjach łańcuchowych oraz sieciach migracyjnych. W trzecim rozdziale scharakteryzowano relacje między większością a mniejszością etniczną w świetle wybranych teorii. W tej części pracy omówiono m.in. zagadnienia wielokulturowości, pogranicza kulturowego, etniczności, mniejszości narodowej i etnicznej oraz wskazano na wielowymiarowość tożsamości ludności pogranicza kulturowego. Istotnym celem tej części pracy było również wskazanie na niejednoznaczny status teoretyczny oraz powiązania między takimi pojęciami jak sytuacja mniejszościowa, współżycie międzyetniczne i stosunki etniczne. Cel rozdziału czwartego stanowiło naszkicowanie społecznego portretu województw podlaskiego i opolskiego w aspektach zachodzących w nich procesów migracyjnych oraz zróżnicowania etniczno-kulturowego obu regionów. Dokonano w nim także próby oceny jakości lokalnego kapitału społecznego. Ostatnią część rozprawy stanowi omówienie wyników autorskich badań empirycznych. Na podstawie przeprowadzonych obserwacji oraz wywiadów pogłębionych z migrantami oraz ekspertami zanalizowano znaczenie i poziom zaufania, zarówno w wymiarze generalnym jak i zindywidualizowanym, zbadano stopień integracji społeczności lokalnej oraz budowane przez mieszkańców sieci społeczne, ze szczególnym uwzględnieniem sieci migracyjnych. Celem prowadzonych analiz było również ustalenie skali współdziałania miedzy mieszkańcami oraz ich poczucia wpływu na podejmowane w badanych miejscowościach decyzje i działania. Ważny element tej części pracy stanowi również omówienie aktywności obywatelskiej, zarówno spontanicznej jak i zorganizowanej.

The subject of the work is description and analysis of relationships and the types of social relations in ethnically diverse communities and the impact of international migration on the development and forms of local social capital on the borders of culture. The main objective of the work is an indication of the interaction between spatial mobility of the population and social capital. The fact that the analysis was carried out on the example of culturally diverse communities helps to identify different types of test resource and its imponderables and to examines hypothesis, which assumes that labor mobility across borders affects the quality and type of social capital present in ethnically diverse communities on the borders of cultural. The dissertation consists of five chapters. The first three provides an overview of the literature on the most important issues discussed at work: social capital, international migration and the relationship between minority and majority ethnic-cultural groups. The aim of this study is not only to discusses the above issues and presents the multiplicity of looks at them, but also to identifies linkages and interactions between them. The first chapter focuses primarily on the social capital as an important theoretical category. For this purpose makes a historical analysis of the concept, the selected definitions and classifications, and discusses the most important components. In order to show various aspects of issues also presents the phenomenon of "negative social capital". The axis linking the first part with two consecutive is the interaction between local social capital and international migrations and the wider ethnicity. The next chapter discusses the selected definitions and theoretical concepts of international migration. To demonstrate the complexity of the phenomenon presents its selection of definitions and conceptualizations. In particular focusses on the labor mobility of a fugitive. This section presents a selection of theories explaining the phenomenon of migration. In particular, the focus is on two phenomena strongly connecting to the category of social capital, chain migration and migration networks. Third chapter characterizes the relationship between the majority and the ethnic minority in the light of some theory. This part of the study focuses on the issues of multiculturalism, cultural borderland, ethnicity, national and ethnic minorities pointed out the multi-dimensional cultural identity of the population of the border. An important objective of this part of the study is also an indication of the ambiguous status of the theory and the relationship between such concepts as that of the minority, co-existence and inter-ethnic relations. Purpose of chapter four is a sketch of social portrait of Opolszczyzna and Podlasie in the aspects of these processes occurring in the migration and ethno-cultural diversity of the two regions. Also makes an attempt to assess the quality of local social capital. The last part of the thesis is to discuss the results of own empirical research. On the basis of observation and in-depth interviews with migrants and experts analyses the importance and the level of trust, both in general and individualized. It also examines the degree of integration of the local community and social networks built by the inhabitants, with particular emphasis on migration networks. The aim of this analysis is to determine the scale of cooperation between the local people and their sense of the impact of the taken decisions and actions in surveyed towns. An important element of this part of the work is also discussion of civic activity, both spontaneous and organized.