Model organizacyjnej zdolności do wdrożenia i wykorzystania technologii informatycznych

Badania nad akceptacją i wykorzystaniem technologii są jednym z wiodących nurtów badawczych w obszarze zarządzania technologami informatycznymi. Motywacją tej dysertacji było rozpoznanie rosnącej potrzeby badań nad cechami charakterystycznymi organizacji i ich wpływu na akceptację technologii oraz chęć wypełnienia luki badawczej wskazywanej przez autorów w tym obszarze. Główną tezą rozprawy jest stwierdzenie, że można zbudować model, który pozwoli, dokładniej niż obecnie znane, określić determinanty akceptacji i asymilacji nowych technologii w organizacji poprzez uwzględnienie czynników kontekstu organizacyjnego. W tym celu została przeprowadzona szeroka analiza literaturowa zmierzająca do wyodrębnienia czynników kontekstu organizacyjnego, wpływających na wdrożenie i wykorzystanie nowych technologii. Analiza objęła 15 modeli dojrzałości cyfrowej zaproponowanych przez środowiska praktyków biznesowych oraz wielokrotnie zweryfikowane naukowe modele teoretyczne tj. model sukcesu systemów informatycznych DeLone’a i McLeana, teorię dyfuzji innowacji Rogersa, model ramowy technologia–organizacja–środowisko oraz kolejne wersje modelu akceptacji technologii (TAM) i uogólnionej teorii akceptacji i wykorzystania technologii UTAUT). W efekcie zostało wyodrębnionych 125 zmiennych organizacyjnych, na podstawie których – w procesie wyboru, syntezy i konceptualizacji – autorka zaproponowała osiem zmiennych organizacyjnych jako elementy nowego modelu teoretycznego. Zaproponowany model teoretyczny został zweryfikowany empiryczne na podstawie danych pochodzących z przeprowadzonego badania ankietowego, które zostały poddane analizie z wykorzystaniem metod równań strukturalnych SEM-PLS. Zweryfikowany model pokazuje, że intencja używania technologii przez pracownika pozostaje pod silnym wpływem umiejętności zarządczych menedżerów i kultury organizacyjnej wspierającej rozwój cyfrowości. Na intencję pracownika nie ma istotnego wpływu jego indywidualna ocena korzyści w porównaniu do wysiłku włożonego w korzystanie z systemu. Intencja korzystania z systemu pozostaje raczej pod wpływem czynników zewnętrznych wobec użytkownika a nie pod wpływem jego indywidualnej kalkulacji. Natomiast organizacyjna znajomość procesów biznesowych ma bardzo silny wpływ na tę indywidualną kalkulację korzyści i wysiłku. Niniejsze badanie dostarcza interesującej perspektywy dotyczącej indywidualnej akceptacji technologii pokazując przewagę wpływu i perswazji organizacji nad indywidualną oceną racjonalności działania. Ta konstatacja otwiera nowe możliwości badań, które będą starały się wyjaśnić i powiązać to, co racjonalne dla indywidualnego pracownika z tym, co racjonalne dla całej organizacji. Upatruję w tym drogi nie tylko do pełnego wykorzystania systemów informatycznych, 4 ale także do osiągnięcia stanu, w którym sposób wykorzystania systemów informatycznych przyniesie pełen zwrot z inwestycji w technologie.

The research on the acceptance and use of technology is one of the most developed research streams in the field of information technology management. The motivation for this dissertation was recognizing the huge and ever-growing need for the research on the impact of the organizational characteristics on technology acceptance and the need to fill in the research gap identified by the authors in this area. The main thesis of the dissertation is the statement that it is possible to build a model that will allow, more precisely than currently known models, to identify the determinants of technology acceptance and assimilation in the organization by considering the factors of the organizational context. To reach this goal, an extensive literature analysis was carried out, aimed at isolating the factors of the organizational context influencing the implementation and use of new technologies. The analysis covered 15 digital maturity models proposed by business practitioners and acclaimed scientific theoretical models (DeLone’s and McLean’s Information Systems Success Model, Innovation Diffusion Theory, Technology - Organization - Environment Framework and versions of the Technology Acceptance Model and Unified Technology Acceptance and Use Theory). As a result, 125 organizational variables were identified, based on which – in the process of selection, synthesis and conceptualization – eight organizational variables were formulated and proposed as elements of a new theoretical model. The proposed theoretical model was empirically verified using data collected from the on-line survey. The collected data were analyzed applying the Partial Least Squares Structural Equation Modelling (PLS-SEM) methods. The verified model shows that the intention to use technology by an employee is strongly influenced by the managerial skills and the digital organizational culture. The employee's intention to use an IT system is not significantly influenced by his individual assessment of the benefits compared to the effort connected with the system usage. The intention to use a system is influenced 5 by factors external to the user rather than by his individual calculation. Additionally, it was found that organizational knowledge of business processes has a very strong influence on user’s individual calculation of benefits versus efforts. This study provides an interesting perspective on individual technology acceptance by showing the advantage of organizational influence and persuasion over individual assessment of rationality. This finding opens up new research opportunities that would try to explain and connect what is rational for an individual employee with what is rational for the entire organization. I see it as a path to understanding not only the determinants of IT systems use, but also the achievement of a state in which the use of IT systems will bring full return on investment in technologies.