Przezwyciężyć uzależnienie od substancji psychoaktywnych. Życie po terapii – sukcesy, nawroty, uwarunkowania

Uzależnienie od substancji psychoaktywnych jest istotnym problemem społecznym, którego negatywne konsekwencje dotykają nie tylko jednostki, ale również całe systemy rodzinne oraz niosącym za sobą znaczące szkody na poziomie ogólnospołecznym. Przedmiotem zainteresowania w pracy są drogi wychodzenia z nałogu oraz życie i funkcjonowanie absolwentów ośrodków rehabilitacyjnych po zakończonej terapii uzależnień. Głównym celem badawczym była próba poszukiwania odpowiedzi o istotę sukcesu w przezwyciężaniu uzależnienia oraz czynników warunkujących zdrowienie (zarówno po stronie procesu terapeutycznego, jak i niezwiązanych z leczeniem), jak również czynników warunkujących utrzymanie trzeźwości i występowanie potencjalnych nawrotów uzależnienia. Podjęta tematyka uzupełnia pewien znaczący, jednakże niekompletny, obszar w literaturze przedmiotu oraz stwarza istotny punkt wyjścia do dyskusji nad skuteczną profilaktyką, ewaluacją systemów terapeutycznych oraz próbą poszukiwania jak najbardziej skutecznych form wsparcia po wyjściu z nałogu. Rozprawa doktorska składa się z trzech rozdziałów. Rozdział początkowy, poświęcony wprowadzeniu teoretycznemu, został podzielony na dwie części, z czego pierwsza zawiera dyskusję najważniejszych, leżących u podstaw prezentowanego tematu, pojęć, a druga stanowi przegląd badań naukowych i teorii związanych z podjętą tematyką, m.in. teorii związanych z czynnikami leczącymi w psychoterapii grupowej oraz teoriami nawrotów w uzależnieniu, jak również prezentację modelu leczenia uzależnień metodą Społeczności Terapeutycznej w stacjonarnych ośrodkach rehabilitacyjnych Stowarzyszenia Monar. W rozdziale drugim omówione zostały założenia metodologiczne. Badania miały charakter jakościowy. Autorka przeprowadziła pogłębione wywiady narracyjne z osobami, które ukończyły leczenie uzależnień kilka, kilkanaście i kilkadziesiąt (nawet ponad 40) lat wcześniej. Respondenci zostali podzieleni na trzy grupy; klucz podziału stanowiły najbardziej charakterystycznych okresy rozwoju tzw. polskiej sceny narkotykowej. Rozdział trzeci poświęcony został przedstawieniu wyników przeprowadzonych badań oraz weryfikacji problemów badawczych. Składa się on z prezentacji opisów życiorysów respondentów, analizy danych oraz prezentacji wniosków. Odpowiedź na postawione pytania badawcze udzielona została z perspektywy charakterystyk i poprzez porównanie podobieństw i różnic między poszczególnymi trzema grupami badanych. Na koniec, autorka przedstawiła przykłady rekomendacji, możliwych do wypracowania w oparciu o wyniki badań. Do pracy dołączona została również bibliografia, spis tabel oraz aneks zawierający, wykorzystane podczas badań, wytyczne do wywiadów.

Psychoactive substances addiction is an important social problem, the negative consequences of which affect not only individuals but also entire family systems and bringing with it significant damage at the general social level. The subject of interest at work are the ways of getting out of addiction and the life of graduates of rehabilitation centers after addiction therapy. The main research goal was to try to find answers about the essence of success in overcoming addiction and the factors determining recovery (both on the therapeutic and non-therapeutic side), as well as factors determining the maintenance of sobriety and the occurrence of potential relapses of addiction. The subject matter completes a significant, however incomplete, area in the literature of the subject and creates an important starting point for a discussion on effective prevention, evaluation of therapeutic systems and an attempt to search for the most effective forms of support after getting out of addiction. The doctoral dissertation consists of three chapters. The first chapter, devoted to the theoretical introduction, is divided into two parts. The first contains a discussion of the most important concepts underlying the presented topic, and the second is a review of scientific research and theories related to the subject matter, m.in theories related to the healing factors in group psychotherapy and theories of relapse in addiction, as well as the presentation of the model of addiction treatment using the Therapeutic Community method in stationary rehabilitation centers of the Monar Association. The second chapter discusses methodological assumptions. The research was qualitative. The author conducted in-depth narrative interviews with people who completed addiction treatment a few, a dozen or so and several dozen (even over 40) years earlier. Respondents were divided into three groups; the key division were the most characteristic periods of development of the so-called Polish drug scene. The third chapter is devoted to the presentation of the results of the conducted research and verification of research problems. It consists of the presentation of descriptions of respondents' CVs, data analysis and presentation of conclusions. The answer to the research questions posed was given from the perspective of characteristics and by comparing the similarities and differences between the three groups of respondents. Finally, the author presented examples of recommendations that can be developed based on the results of research. The work is accompanied by a bibliography, a list of tables and an annex containing guidelines for interviews used during the research.