Dziedzictwo kolonialne we współczesnej przestrzeni miast Afryki Zachodniej

Jak wskazuje Carlos N. Silva (2015a), europejskie planowanie przestrzeni w miastach kolonialnej Afryki podlegało szczególnie silnemu procesowi upolityczniania. Miało ono podkreślać europejską dominację oraz służyło sterowaniu nastrojami tak, aby utrzymać kontrolę i władzę nad podległymi obszarami. Lata 60. i 70. XX wieku przyniosły niepodległość większości państw kontynentu i każde z nich na swój sposób podjęło próbę zmierzenia się z materialnym i symbolicznym wymiarem przestrzeni miejskiej, która zdominowana była przez elementy będące odtąd przejawem trudnego dziedzictwa kolonialnego (elementy te to np. zabudowa i jej style architektoniczne; obiekty symboliczne – m.in. pomniki i cmentarze; przestrzenie publiczne – place, parki oraz targowiska; czy też nazewnictwo miejskie). Przestrzeń tych miast, badana z dzisiejszej perspektywy, opowiada o wspomnianych zmaganiach i o losach europejskiego dziedzictwa kolonialnego w pokolonialnej rzeczywistości. Nadrzędnym celem rozprawy jest określenie zakresu i dynamiki zmian, jakie zaszły w kolonialnych dzielnicach trzech wybranych miast Afryki Zachodniej należących niegdyś do trzech różnych imperiów kolonialnych. Są to: Praia, stolica Republiki Zielonego Przylądka, a dawnej portugalskiej kolonii Cabo Verde, Dakar stolica Senegalu, a niegdyś Francuskiej Afryki Zachodniej oraz Bandżul, stolica Gambii należącej w przeszłości do Wielkiej Brytanii. Cel główny uzupełniono pięcioma celami szczegółowymi wraz z dziewięcioma pytaniami badawczymi. Sformułowano również cztery hipotezy badawcze. Badania terenowe przeprowadzono w latach 2017-2019 we wszystkich trzech ośrodkach miejskich pełniących w epoce kolonialnej ważne funkcje administracyjne (stołeczne). Wykazały one jak różne były losy materialnego i niematerialnego dziedzictwa kolonialnego w przestrzeni tych miast i jak bardzo były one związane z kierunkami polityki obieranymi przez nowe władze w młodych afrykańskich republikach. Opisane trzy studia przypadków pokazują z jednej strony jak różnorodne były kolonializmy afrykańskie, a z drugiej jak różniły się same scenariusze dekolonizacji przestrzeni publicznej miast afrykańskich, gdy do władzy doszli tam Afrykańczycy. W trakcie opisanego w rozprawie postępowania badawczego zrealizowano wszystkie postawione cele badawcze, a także zweryfikowano postawione hipotezy, które potwierdziły się w pełni w 10 na 12 przypadków, a w pozostałych dwóch zostały potwierdzone częściowo.

As stated by Carlos N. Silva (2015a), European spatial planning in colonial African cities has been subject to a particularly strong politicization process. Its aim was to emphasize European dominance and to manipulate public sentiments in order to maintain control and power over subordinate areas. The 1960s and 1970s brought independence to most countries of the continent, and each of them in their own way attempted to face the material and symbolic dimension of urban space, which was dominated by elements that were henceforth a manifestation of difficult colonial heritage (these elements are, for instance: buildings and their architectural styles; symbolic objects and sites – such as monuments and cemeteries; public spaces – squares, parks and marketplaces; as well as city naming). The space of these cities, studied from today's perspective, illustrates the struggles mentioned above and the fate of the European colonial heritage of cities in post-colonial reality. The main goal of the dissertation is to determine the scope and dynamics of changes that took place in the colonial districts of three selected West African cities that once belonged to three different colonial empires. They are as follows: Praia, the capital of Cape Verde, and the former Portuguese colony of Cabo Verde, Dakar the capital of Senegal, and once French West Africa, and Banjul, the capital of The Gambia in the past belonging to Great Britain. The main objective was supported with five specific objectives along with nine research questions. Furthermore, four research hypotheses were formulated. Field studies were conducted in 2017-2019 in all three cities that performed important administrative (capital) functions in the colonial era. The results showed how different were the fates of material and immaterial colonial heritage in the space of these cities and how much they were related to the policy directions chosen by the new authorities in the young African republics. The three case studies described show, on the one hand, how diverse African colonialisms were, and on the other, how the scenarios of the decolonization of public space in African cities differed when Africans came to power. In the course of the research described in this dissertation, all research objectives were achieved, and the hypotheses were verified. They were fully confirmed in 10 out of 12 cases, and partially confirmed in the two remaining.