Neoosmanizm w polityce zagranicznej Republiki Turcji

Kluczowym zadaniem autora rozprawy jest rozwiązanie głównego problemu badawczego: jaka jest geneza neoosmanizmu, w jaki sposób oddziałuje on na turecką politykę zagraniczną, w czym się to oddziaływanie przejawia i jak przekłada się na jej efektywność? Hipotezą rozprawy jest przypuszczenie, że tradycja neoosmańska stanowiła dla polityków Partii Sprawiedliwości i Rozwoju ideologiczną inspirację do dokonania głębokich przewartościowań w polityce zagranicznej państwa w celu odbudowy mocarstwowej pozycji Turcji w zmieniających się uwarunkowaniach, jakie stanowią wzrost potęgi państwa i zmiany w ładzie międzynarodowym. Rozprawa jest podzielona na pięć rozdziałów. Celem pierwszego z nich jest odpowiedź na pytanie, jakie czynniki implikowały zmiany w tureckiej polityce zagranicznej. Wskazano ponadto uwarunkowania, które na przestrzeni dekad politycy postrzegali jako powody do dokonywania korekt w polityce zagranicznej, i czynniki traktowane przez nich jako szczególnie istotne w momencie tych przeobrażeń. Zaprezentowano w nim też najważniejsze interpretacje neoosmanizmu na gruncie polityki zagranicznej. Rozdział drugi odpowiada na pytania, co doprowadziło do ukształtowania się neoosmanizmu i jakie zmiany wywołało to w tureckiej polityce zagranicznej. Przedstawiono proces ewolucji myślenia o polityce zagranicznej przez tureckich decydentów, nakreślając dwie tradycje; republikańską i neoosmańską, wskazując, co doprowadziło do ich ukształtowania, i jakie konsekwencje wiązały się z nimi dla tureckiej polityki zagranicznej. Rozdział trzeci odpowiada na pytanie, jak neoosmanizm wpłynął na konceptualizację polityki zagranicznej Republiki Turcji. W rozdziale zaprezentowano koncepcje Ahmeta Davutoğlu, dowodząc, że wpisują się one w tradycję neoosmańską. Celem rozdziału czwartego jest odpowiedź na pytanie, czy i w jaki sposób koncepcja neoosmańska przekładała się na realizację polityki zagranicznej Republiki Turcji. Aby tego dokonać, przeanalizowano politykę Turcji wobec Stanów Zjednoczonych, Unii Europejskiej, Bałkanów, Bliskiego Wschodu, Rosji, Iranu, Izraela, Azji Środkowej, Kaukazu oraz Afryki. Omówiono również zwiększoną aktywność Turcji w organizacjach międzynarodowych. Odrębnie zaprezentowano najważniejsze zagadnienia w polityce zagranicznej Republiki Turcji po nieudanym zamachu stanu, który miał miejsce w lipcu 2016 roku. Rozdział piąty odpowiada na pytania, jakie skutki w polityce zagranicznej Republiki Turcji wywołał neoosmanizm i czy służy on odbudowie mocarstwowej pozycji państwa. Podjęto w nim próbę wskazania, że neoosmanizm przyczynił się do: „rewolucji” w doborze środków polityki zagranicznej; zwiększenia zasięgu oddziaływania międzynarodowego państwa; wzrostu jego pozycji międzynarodowej; rozbudzenia ambicji i aspiracji w polityce zagranicznej, a także rozczarowania i frustracji; renesansu myślenia imperialnego; umocnienia AKP i Tayyipa Erdoğana w polityce wewnętrznej; „samotności w cnocie” i republikańskich reminiscencji; oraz dryfu w polityce zagranicznej. Rozdział jest zakończony próbą przewidzenia dalszego kierunku tureckiej polityki zagranicznej, zwłaszcza pod tym kątem, czy nadal będzie ona kształtowana przede wszystkim pod wpływem tradycji neoosmańskiej.

The key task of the author is to solve the main research problem: what are the origins of the Neo-Ottomanism, what is its influence on Turkish foreign policy, how is the influence manifested and how does it impact the effectiveness of foreign policy? According to the hypothesis of the dissertation, the Neo-Ottoman tradition served as an ideological inspiration for politicians of the Justice and Development Party to make profound changes in Turkey’s foreign policy which were prompted by the desire to rebuild the country’s superpower status in the changing conditions of the rise in power of the state and the shift in the international order. The dissertation is divided into five chapters. The aim of the first one is to answer the question: what factors changed Turkish foreign policy. It also lists the conditions which politicians perceived over decades as reasons for adjustments in foreign policy and factors treated by them as particularly significant at the time of transformation. It also discusses the most important, according to the author of the dissertation, interpretations of Neo-Ottomanism in terms of foreign policy. The second chapter answers the following questions: what led to the formation of Neo-Ottomanism and what changes were caused as a result in Turkish foreign policy. The evolution of the way of thinking of Turkish decision-makers about foreign policy was presented, outlining two traditions; Republican and Neo-Ottoman, indicating their origins and the consequences they brought for Turkish foreign policy. The third chapter answers the question: what was the influence of Neo-Ottomanism on the conceptualization of the foreign policy of the Republic of Turkey. The chapter presents the ideas of Ahmet Davutoğlu proving that they are a part of the Neo-Ottoman tradition. The purpose of the fourth chapter is to answer the question: whether and how Neo-Ottomanism translated into the implementation of the foreign policy of the Republic of Turkey. To this end, Turkey's approach towards the United States, the European Union, the Balkans, the Middle East, Russia, Iran, Israel, Central Asia, the Caucasus and Africa was analyzed. The chapter also discusses the increased activity of Turkey in international organizations. The author presented separately the most important issues in the foreign policy of the Republic of Turkey in the aftermath of the unsuccessful coup of July 2016. The fifth chapter answers questions about the consequences of Neo-Ottomanism on Turkish foreign policy and whether it served to rebuild the state's superpower status. An attempt was made to show that Neo-Ottomanism contributed to: the “revolution” in the selection of instruments of the foreign policy; the wider range of international influence of the state; the growth of its international position; the awakening of ambitions and aspirations in foreign policy as well as disappointment and frustration; the renaissance of imperial thinking; growing strength of the AKP and Tayyip Erdoğan in domestic politics; “loneliness in virtue” and Republican reminiscences; and a drift in foreign policy. The chapter ends with an attempt to predict the direction of Turkish foreign policy, especially whether the Neo-Ottoman tradition will continue to shape the country’s foreign policy.