Problemy i wyzwania w stosunkach NATO - Unia Europejska w latach 2001-2018

Celem rozprawy jest charakterystyka niemal dwóch dekad stosunków NATO-Unia Europejska z perspektywy wyzwań i problemów, które ich dotykają. Autor analizuje znaczenie i rolę obu organizacji w stosunkach międzynarodowych oraz proces kształtowania się relacji między nimi. Wskazuje na różne, czasami sprzeczne, wizje stosunków transatlantyckich w dziedzinie bezpieczeństwa. Ramy czasowe pracy są wyznaczone z jednej strony przez pierwsze formalne porozumienie między NATO i UE na początku 2001 r., a z drugiej – przez przyjęcie nowej Wspólnej Deklaracji o współpracy między obiema organizacjami w lipcu 2018 r., ostatniego dotychczas tak ważnego dokumentu politycznego w stosunkach NATO-UE. Obie organizacje, stanowiące fundament relacji transatlantyckich, starają się współpracować ze sobą w ramach szerokiego spektrum zagadnień dotyczących spraw bezpieczeństwa i obrony. Współpraca ta podlega jednak licznym ograniczeniom, wynikającym z odmiennej roli, mandatu, sposobu funkcjonowania oraz kultury organizacyjnej NATO i UE. Powodem ograniczeń i problemów są także różne stanowiska oraz interesy polityczne państw członkowskich obydwu organizacji. Ponadto w wielu aspektach, obok współpracy, widoczna jest rywalizacja między NATO i UE. W rezultacie, mimo pozytywnej retoryki politycznej mówiącej o niezbędnym i wyjątkowym partnerstwie między nimi, NATO i UE w rzeczywistości nie wykorzystują szans na pogłębienie stosunków. Trudno też oczekiwać, aby sytuacja ta zmieniła się w dostrzegalnej perspektywie czasowej. Możliwy jest jednak praktyczny postęp we współpracy obu organizacji poprzez: poprawę dialogu politycznego, rozszerzenie i pogłębienie płaszczyzn kooperacji, czy nawet próbę znalezienia bardziej efektywnego sposobu wspólnego działania NATO i UE. Autor przedstawia te zagadnienia w końcowej części rozprawy.

The purpose of this dissertation is to characterise almost two decades of NATO-EU relations from the perspective of the challenges and problems they have faced. The author analyses the importance and role of the two organisations in international relations and the development of their mutual relations. He depicts different, sometimes contradictory, visions of transatlantic relations in the field of security. The timeframe of the thesis is defined, on the one hand, by the first formal agreement between NATO and the EU at the beginning of 2001 and, on the other hand, by the adoption of the second Joint Declaration on cooperation between the two organisations in July 2018, the latest such important political document in NATO-EU relations. The two organisations, being the cornerstone of the transatlantic relationship, seek to cooperate on a wide range of security and defence issues. However, this cooperation is subject to a number of constraints, resulting both from their different roles, mandates, mode of functioning and organisational culture. The limitation also results from different positions and political interests of their member states. Moreover, in many cases the cooperative stance of NATO and the EU is accompanied by rivalry. As a result, despite a positive political rhetoric pointing to the essential and unique partnership between them, NATO and the EU are not actually taking advantage of the opportunities to deepen their relations. It is also difficult to expect this situation to change in the foreseeable future. Nevertheless, it is possible to make practical progress in cooperation by: improving the political dialogue, broadening and deepening areas of cooperation, or even trying to find a more efficient way for the two organisations to work together. The author presents these issues in the final part of the dissertation.