Ekwiwalencja w tłumaczeniu tekstów prawnych i prawniczych na przykładzie polskiego i brytyjskiego prawa spadkowego

Polska z chwilą przystąpienia do Unii Europejskiej stała się członkiem tzw. rynku wewnętrznego, gdzie obowiązuje zasada swobodnego przepływu towarów, usług, osób i kapitału. Ten fakt jeszcze bardziej poszerzył rozwijającą się współpracę gospodarczą z innymi krajami. Przedsiębiorstwa polskie i zagraniczne, współpracując ze sobą, coraz częściej korzystają z pomocy nie tylko prawników, ale także tłumaczy. Ponadto za sprawą członkostwa Polski w Unii bardzo wielu Polaków pracuje i mieszka w innych krajach, stając się pełnoprawnymi ich obywatelami. W wyniku opisanej sytuacji coraz bardziej powszechne staje się tłumaczenie tekstów prawnych i prawniczych, stanowiących nie tylko element niezbędny dla efektywnej gospodarczej współpracy międzynarodowej, ale również regulowania kwestii związanych z prawami i obowiązkami obywatela jako osoby posiadającej zdolność do czynności prawnych, w tym do dziedziczenia. Praca zatytułowana „Ekwiwalencja w tłumaczeniu tekstów prawnych i prawniczych na przykładzie polskiego i brytyjskiego prawa spadkowego” składa się z części teoretycznej, badawczej oraz wniosków. Część teoretyczną stanowią trzy rozdziały, natomiast dwa kolejne rozdziały to część badawcza i wnioski. W rozdziale pierwszym (zatytułowanym „Teorie ekwiwalencji przekładowej”) zostały przedstawione trzy podejścia do koncepcji ekwiwalencji. Na początku zostały omówione poglądy Nidy, House i Kollera, którzy rozważają problem czy w procesie przekładu „być bliżej” nadawcy czy odbiorcy tekstu. Następnie zostały przedstawione koncepcje ekwiwalencji przekładowej jako zjawiska stopniowalnego (tu zostały zaprezentowane koncepcje m.in. takich badaczy jak Komissarow czy Kade). Trzecim zagadnieniem, które zostało omówione jest poziom, na którym ekwiwalencja przekładowa ma zostać osiągnięta (po jednej stronie kontinuum mówi się o ekwiwalencji na poziomie wyrazu, po drugiej zaś – na poziomie tekstu). W zakresie tego zagadnienia zostały przywołane m.in. teorie Krzeszowskiego, Tabakowskiej, Reiss i Vermeera. Należy dodać, że w pracy przedstawiono również koncepcje, zgodnie z którymi pojęcie ekwiwalencji przekładowej zostaje odrzucone. Wspomnianą postawę reprezentują m.in. Snell-Hornby, Holz-Mänttäri czy Pym. Ponadto w rozdziale pierwszym zostały omówione klasyfikacje technik tłumaczeniowych (m.in. Vinaya i Darbelneta, Newmarka oraz Chestermana) stosowane podczas przekładu elementów, których kulturowa specyficzność rodzi problemy tłumaczeniowe. Terminy, które zostały poddane analizie w części badawczej pracy, świadczą o nieprzystawalności wielu instytucji polskiego i brytyjskiego prawa spadkowego. W rozdziale drugim, zatytułowanym „Terminologia i termin”, podjęto próbę zaprezentowania różnych definicji pojęć terminologia i termin oraz scharakteryzowano główne szkoły terminologii. Szczególną uwagę skupiono na definicjach pojęcia termin, z uwagi na to, że przedmiotem części badawczej są terminy prawne. W trzecim rozdziale zostały zaprezentowane definicje pojęcia język specjalistyczny oraz kategoryzacja języków specjalistycznych Sambora Gruczy. Ponadto przybliżone zostały definicje pojęcia język prawa i jego kategoryzacje. Ostatnią część rozdziału trzeciego stanowi opis cech anglojęzycznego dyskursu prawnego. W części badawczej (tj. czwartym rozdziale pracy) analizie porównawczej poddane zostały cztery tłumaczenia na język angielski terminów nieprzystających występujących w księdze „Spadki” polskiego kodeksu cywilnego. Szczegółowymi celami części badawczej były: przedstawienie przykładów nieprzystających terminów polskiego i brytyjskiego prawa spadkowego, porównanie ich tłumaczeń na język angielski, ocena trafności zastosowanych ekwiwalentów angielskich oraz zaproponowanie dla danego terminu nieprzystającego ekwiwalentu funkcjonalnego o najwyższym stopniu przystawalności, o ile termin nie okazał się terminem bezekwiwalentowym. W ostatnim rozdziale pracy przedstawiono ujednoliconą klasyfikację technik przekładowych Vinaya i Darbalneta (1958/2000), Newmarka (1988) oraz Chestermana (1997), omówionych w pierwszym rozdziale pracy. Następnie przywołując wszystkie ekwiwalenty terminów nieprzystających poddane analizie w części badawczej, określono, które z technik wyróżnionych we wspomnianej klasyfikacji zostały zastosowane podczas ich formułowania. W części końcowej pracy przedstawiono klasyfikację technik stosowanych w tłumaczeniu nieprzystających terminów prawnych. Ponadto zaprezentowano zestawienie ukazujące liczbę zastosowań poszczególnych technik w tłumaczeniu nieprzystających terminów prawnych. Następnie omówiono korzyści i zagrożenia wynikające z użycia każdej z wymienionych technik. Ostatni element pracy stanowi lista zaproponowanych ekwiwalentów funkcjonalnych, które nie pojawiają się w opublikowanych tłumaczeniach.