Dostępność wydarzeń dla osób z niepełnosprawnością w Polsce

Niniejsza rozprawa doktorska dotyczy dostępności wydarzeń dla osób z niepełnosprawnościami. Autorka analizuje dostępność wydarzeń w Polsce w kontekście przekładu, prawa i praktyki. Dostępne wydarzenia to takie, podczas których odbiorcom z niepełnosprawnościami zapewniono usługi m.in. z dziedziny przekładu audiowizualnego: napisy dla niesłyszących, tłumaczenie na język migowy czy audiodeskrypcję. Analiza literatury przedmiotu wykazała, że badacze koncentrują się głównie na wybranych usługach dostępnościowych. Kompleksowe zapewnianie usług i relacje między nimi a wydarzeniami pozostają aktualnie poza ich zainteresowaniem. Tę lukę wypełnia niniejsza rozprawa doktorska. Dostępność wydarzeń nie jest szczegółowo uregulowana przepisami prawa. Analiza prowadzi do konkluzji, że większość działań w zakresie dostępności wydarzeń jest prowadzona na zasadzie dobrowolności. Aby dostępność wydarzeń stała się powszechna, konieczne są zmiany legislacyjne i jasne wymagania. W części badawczej autorka analizuje 6 przypadków dot. wydarzeń z lat 2018-22. Materiały zbierane były metodami obserwacyjnymi, w tym obserwacji uczestniczącej i zaangażowanej. Jako narzędzia uzupełniające wykorzystano wywiady nieustrukturyzowane i listy kontrolne. Studium przypadku 1 to prezydencka kampania wyborcza z 2020 r. W pierwszej kolejności przeanalizowano spoty oraz nagrania z konferencji prasowych Państwowej Komisji Wyborczej, która jako podmiot publiczny zobowiązana jest do zapewniania dostępności cyfrowej. Opublikowane w internecie materiały PKW były tłumaczone na polski język migowy, ale nie zawierały napisów, a to ta usługa jest wymagana prawem. Następnie przeanalizowane zostały nagrania ze spotkań kandydatów na prezydenta z wyborcami i dziennikarzami. Najbardziej dostępne były kampanie wyborcze R.Trzaskowskiego i S.Hołowni. Spotkania tych kandydatów transmitowane były online z tłumaczem PJM, a spoty przeważnie zawierały napisy. Żaden ze sztabów kandydatów nie stosował audiodeskrypcji ani napisów na żywo. Kandydaci na prezydenta zapewniali dostępność na zasadzie dobrowolności. Analizę uzupełnia badanie transmisji z debat prezydenckich. Studium przypadku 2 to konferencje prasowe rządu na temat COVID-19 z lat 2020 21. Transmisje internetowe oraz telewizyjne z konferencji prasowych premiera i członków rządu przeanalizowano pod kątem zapewniania tłumaczenia na język migowy oraz napisów podczas pandemii. Mimo widocznych działań podjętych przez KPRM nie można powiedzieć, że konferencje prasowe były dostępne dla wszystkich, przede wszystkim dlatego, że usługi stosowano wybiórczo i tłumacz PJM w transmisjach był bardzo małego rozmiaru. Studium przypadku 3 obejmuje inauguracje roku akademickiego z lat 2019-21. Inauguracje analizowane były na podstawie transmisji online, w których zapewniono usługi dostępnościowe. Najbardziej dostępne transmisje z inauguracji na Uniwersytecie Adama Mickiewicza i Uniwersytecie Warszawskim zawierały zarówno tłumaczenie na PJM, napisy na żywo oraz tłumaczenie foniczne na język angielski. Wyzwaniem w tym przypadku było bezkolizyjne współistnienie wielu usług w transmisji online. Studium przypadku 4 i 5 to analizy konferencji, które odbyły się stacjonarnie z transmisją online. Międzynarodowa konferencja Intermedia 2019 odbyła się w języku angielskim, była tłumaczona na PJM i miała zapewnione napisy na żywo w języku polskim i angielskim. Konferencja programu Dostępność Plus z 2018 r. była tłumaczona na PJM i miała zapewnione wewnątrz- i międzyjęzykowe napisy w języku polskim, audiodeskrypcję i tłumaczenie foniczne polsko-angielskie. Najtrudniejsze podczas tych wydarzeń było zapewnienie dostępności transmisji online, w tym synchronizacja usług. Studium przypadku 6 to koncert. Przeanalizowane zostały koncerty organizowane przez Fundację Kultury bez Barier hybrydowo w latach 2020-21 z artystycznymi tłumaczeniami PJM oraz napisami na żywo. Wydarzenia te zestawiono z koncertami transmitowanymi przez TVP. Ukazane zostały różnice między nimi.

This doctoral dissertation concerns the accessibility of events for the disabled. The author analyses the accessibility of events in Poland in the context of translation studies, law and practice. Accessible events are those during which recipients with disabilities are provided with services i.e. in the field of audiovisual translation: subtitling for the Deaf and hard of hearing (SDH), Polish sign language (PSL) interpreting or audio description (AD). The literature review showed that the researchers focused on selected accessibility services. Comprehensive provision of various access services and the relations between them during live events is currently beyond the researchers’ focus. This doctoral dissertation fills that gap. The accessibility of events is not specifically regulated by law. In an analysis of the current legal framework, the author identifies provisions that are important for the accessibility of events, describes their role and verifies their application in practice. The analysis leads to the conclusion that most activities in the field of the accessibility of events are carried out on a voluntary basis. There is a need to change the law and to clarify the requirements to make accessibility common. In the research part, the author analyzes 6 cases. The materials were collected using observational methods, including participant and committed observation. Unstructured interviews and checklists were used as complementary tools. Case study 1 discusses the presidential election campaign in 2020. The analysis covered spots and recordings from press conferences of the National Electoral Commission (NEC), which, as a public entity, is obliged to ensure digital accessibility. The NEC materials published online were translated into PSL, but did not contain subtitles, where subtitling is required by law. Recordings of the meetings of the presidential candidates with voters and journalists were also analysed. The election campaigns of Trzaskowski and Hołownia were the most accessible ones. Meetings of these candidates were broadcast online with a PSL interpreter, and the spots were mostly subtitled. None of the candidates used AD or live subtitling. The presidential candidates ensured accessbility on a voluntary basis. The analysis is complemented by a study of broadcasts from presidential debates. Case Study 2 government press conferences on COVID-19 in the years 2020-21. Internet and TV broadcasts from government’s press conferences were analysed in terms of providing PSL interpreting and SDH during the pandemic. Despite the actions taken by the government, it cannot be said that press conferences were accessible to everyone, mainly because the services were used selectively and the PSL interpeter in the broadcasts was of a very small size. Case study 3 the academic inaugurations 2019-21. Inaugurations were analysed on the basis of online broadcasts in which accessibility services were provided. The most accessible broadcasts of academic inaugurations included PSL interpreting, live subtitling and interpreting into English. The challenge was collision-free coexistence of many services in online broadcasting. Case studies 4 and 5 are conferences that were held on-site with online streaming. The Intermedia 2019 conference was held in English, it was interpreted into PSL and had live subtitles in Polish and English. The conference of the Accessibility Plus program in 2018 was interpreted into PSL and had intra- and interlingual subtitles in Polish, AD and Polish-English interpreting. The most difficult part of these events was ensuring the accessibility of online broadcasts, including the synchronization of access services. Case study 6 is a concert. Hybrid concerts organized by the Culture Without Barriers Foundation in the years 2020-21, with artistic interpretations into PSL and live subtitles were analysed. These events were juxtaposed with concerts broadcast by TVP. The differences between them are shown.