Morski wymiar działalności NATO - uwarunkowania, instytucjonalizacja i wpływ na bezpieczeństwo obszaru transatlantyckiego

Tematem rozprawy jest morski wymiar działalności NATO, który przeanalizowany został pod względem jego uwarunkowań, procesów instytucjonalizacji i wpływu na bezpieczeństwo obszaru transatlantyckiego. Cały okres funkcjonowania NATO podzielono, ze względu na charakter zagrożeń i reagowania na nie, na cztery główne okresy: formowania się Sojuszu i obowiązywania strategii zmasowanego odwetu (1949–1967), panowania strategii elastycznego reagowania i dwutorowości (1967–1989), adaptacji Sojuszu do nowych wyzwań (1990–2013) i renesansu starych zagrożeń (2014–2019). Zbadano go zarówno pod względem planowania strategicznego, instytucjonalno-systemowym, jak i techniczno-operacyjnym. Dlatego też ramy czasowe prowadzonego badania to przedział od 1949 (w praktyce wzięte pod uwagę zostały także pewne elementy z okresu od zakończenia II wojny światowej, ale mające wpływ na powołanie do życia Sojuszu) do 2019 roku (ostatni rok możliwy do przeanalizowania ze względu na zaplanowany termin obrony tej rozprawy). W celu ujęcia tych wszystkich aspektów uwzględnione zostały: miejsce przestrzeni morskiej w działalności NATO; uwarunkowania, czyli kontekst polityczny, strategiczny i militarny; instytucjonalizacja, czyli tworzenie struktur i ram do działania, wpisanie ich w szerszy kontekst systemu decyzyjnego NATO i rozwijania interoperacyjności między sojusznikami oraz wpływ działania Sojuszu na bezpieczeństwo morskie obszaru transatlantyckiego i jednocześnie swobody żeglugi, handlu i przepływu informacji na spójność Sojuszu. Inne elementy, chociaż potencjalnie ważne dla systemu bezpieczeństwa państw członkowskich NATO, nie zostały uwzględnione ze względu na marginalne znaczenie dla tematu analizy. Taki wybór czynników umożliwił realizację głównego celu pracy, czyli określenia dwustronnych relacji i wpływów pomiędzy działalnością NATO a przestrzenią morską z jej cechami wyróżniającymi, czyli otwartością, bezgranicznością i bezwzględnością. Wynikają one z charakterystyk fizycznych, geograficznych, ale też prawnych i polityczno-historycznych tego środowiska. Główną tezą prowadzonego badania jest stwierdzenie, że morski wymiar funkcjonowania NATO miał bardzo istotny (względem innych domen) wpływ na całokształt działania Sojuszu i wpływ ten rósł w kolejnych analizowanych okresach.

The subject of the dissertation is the maritime dimension of NATO activities, which were analysed in terms of their conditions, institutionalization processes and impact on the security of the transatlantic area. NATO's operations were divided, due to the nature of threats and respective responses, into four main periods: the formation of the Alliance and the validity of massive retaliation strategy (1949-1967), the strategy of flexible response (1968-1989), the adaptation to new challenges (1990- 2013) and the re-emergence of old threats (2014-2019). They were examined in terms of strategic planning, institutional and systemic solutions, as well as, technical and operational aspects. Therefore, the time frame of the study is from 1949 (some elements from the end of World War II period affecting the establishment of the Alliance were included) until 2019 (the last year possible to be analysed due to the planned conclusion of this dissertation). To cover all these aspects, the following factors have been taken into account: the place of maritime domain in NATO activities; conditions, i.e. the political, strategic and military context; institutionalization, i.e. creating structures and frameworks for operations and their inclusion in the broader context of NATO's decision-making system and developing interoperability between allies, as well as the impact of the Alliance on maritime security in the transatlantic area and finally freedom of navigation, trade and information flow on Alliance's coherence. Other elements, although potentially important for the security system of NATO member states, were not included due to the marginal significance for the subject of the analysis. This choice of factors enabled the main goal of the work to be achieved, i.e. to define bilateral relations and dependencies between NATO's activities and the maritime space with its very specific characteristics – openness, limitlessness and ruthlessness, which in turn results from physical, geographical, legal and political-historical features of the naval domain. The main thesis of this research is that the maritime dimension of NATO's operation had a very significant impact (in relation to other areas) on the overall operation of the Alliance and grew in subsequent analysed periods.