Getting Hands Dirty: on Adam Schaff's Political Writings

Adam Schaff był jednym z najważniejszych filozofów marksistowskich w Polsce. Jego prace dobrze dokumentują czasy, kiedy marksizm był “oficjalną filozofią”, obciążoną polityczną odpowiedzialnością i kwestiami strategii. Artykuł jest krytyczną analizą pism politycznych Schaffa. Zostały w nim zaakcentowane najbardziej charakterystyczne cechy jego często paradoksalnej pozycji, określonej niegdyś jako “ortodoksyjny rewizjonizm”. Schaff próbował sprostać podwójnym, nierzadko sprzecznym, wymaganiom: rozwinąć teorię marksizmu, podejmując problemy nieobecne w pracach klasyków, a zarazem pozostać wiernym temu, co definiował jako strategiczne interesy bloku socjalistycznego. Celem artykułu jest pokazanie, że nawet w swoich teoretycznych słabościach, jego pisma pozostają jednymi z najważniejszych materiałów dla refleksji o złożonej i tragicznej historii lewicy w XX wieku.

Adam Schaff was one of the most important Marxist philosophers in Poland. His work well documents the time, when Marxism was an 'official philosophy', burdened with political responsibilities and problems of strategy. The text is a critical analysis of Schaff's political writings. It highlights the most specific traits of his often paradoxical position, that was termed in literature as 'orthodox-revisionism'. Schaff tried to meet double and often conflicting requirements: tried to develop Marxist theory by posing problems unforeseen by the classics, and to stay faithful to what he understood as strategic interests of socialist countries at the same time. It will be argued, that even in its theoretical shortcomings, his writings are still among the most important resources for reflection on complex and tragic history of the Left in 20th Century.