Wpływ unijnych instrumentów makroostrożnościowych na działalność gospodarczą banków

Celem rozprawy doktorskiej Wpływ unijnych instrumentów makroostrożnościowych na działalność gospodarczą banków jest analiza i ocena tytułowych regulacji pod kątem realizacji swobody przedsiębiorczości w sektorze bankowym. Opracowanie uwzględnia zarówno punkt widzenia pojedynczego banku jako przedsiębiorcy, sektora usług bankowych, a także szerszą perspektywę systemu finansowego jako całości. Podwyższone wymogi kapitałowe zaadresowane do banków stanowią bowiem oś unijnej polityki makroostrożnościowej i zostały zaprojektowane jako rozwiązanie systemowe w celu zapobiegania kryzysom finansowym. Dyrektywa 2013/36/UE i rozporządzenie (UE) nr 575/2013 tworzące tzw. pakiet regulacyjny CRDIV/CRR wprowadzają do prawa unijnego standardy zaproponowane przez Bazylejski Komitet ds. Nadzoru Bankowego. Myśl przewodnią reform stanowi wdrożenie wyższych wymogów kapitałowych i płynnościowych oraz objęcie dodatkowym reżimem instytucji uznanych za globalne i systemowo ważne. Wprowadzono bufory antycykliczne i zmienioną definicję kapitału, uwzględniającą jego strukturę jakościową. Banki podlegają nowym obowiązkom polityki makroostrożnościowej przede wszystkim z uwagi na przypisywane im funkcje gwarancyjne. Analiza narzędzi tej polityki i jej wpływu na działalność gospodarczą banków zmierza do odpowiedzi na pytanie o poprawę zdolności absorbowania strat i zapobieganie translokacji niestabilności sektora bankowego na pozostałe gałęzie gospodarki. Kluczowe cele badawcze stanowiące punkt wyjścia rozważań poszczególnych rozdziałów rozprawy zostały sformułowane wokół postępującego ograniczania swobody gospodarczej banków w kontekście ich szczególnej roli w systemie finansowym. W pierwszej kolejności omówiono charakter norm ostrożnościowych i formy wykonywania działalności gospodarczej przez banki, w tym usługi transgraniczne z wykorzystaniem Internetu. Zasygnalizowano istotne zasady funkcjonowania sektora bankowego, tj. jednolitą licencję bankową i właściwość nadzorczą kraju macierzystego. Następnie, na tle zagadnień z pogranicza nauk ekonomicznych i finansów, takich jak adekwatność kapitałowa i ryzyko, scharakteryzowano przedmiot ochrony unijnej polityki makroostrożnościowej, czyli stabilność systemu finansowego. Zdiagnozowano nowe źródło jej zagrożenia – ryzyko systemowe i potencjał jego rozprzestrzenienia się na gospodarkę realną. W dalszej części rozprawy omówiono instytucjonalną sieć bezpieczeństwa finansowego, związki polityki makroostrożnościowej z innymi politykami gospodarczymi, oraz porównano ją z polityką mikroostrożnościową. W odrębnym rozdziale skatalogowano i scharakteryzowano wybrane instrumenty strategii makroostrożnościowej. Na końcu, uwzględniając aspekty teoretycznoprawne doboru tych instrumentów dokonano próby oceny wpływu nowej architektury finansowej na sektor bankowy. Problematyka przeciwdziałania materializacji ryzyka systemowego wpisuje się w istotny globalny trend ochrony sektora bankowego i gospodarki realnej przed kryzysami finansowymi. Celem nadrzędnym polityki makroostrożnościowej jest stabilne funkcjonowanie i bezpieczny rozwój rynku finansowego, a środkiem do jego osiągnięcia – dyscyplinowanie banków do ponoszenia kosztów ryzyka i pokrywania strat związanych z prowadzoną działalnością. Globalizacja i nasilenie się integracji europejskich rynków finansowych zostały w rozprawie uwzględnione jako czynniki sprzyjające rozwojowi transgranicznej bankowości, ale i generujące realne, systemowe zagrożenia. W ich obliczu skomentowana została podwójna rola banków: jako przedsiębiorców, których swoboda działalności doznaje ograniczeń, i jako ogniwa sieci bezpieczeństwa systemu finansowego.

The PhD dissertation Impact of EU macroprudential instruments on business operations of banks is intended to analyse and evaluate the regulations specified in the title in terms of the exercise of the freedom of business in the banking sector. The dissertation takes into account both the point of view of an individual bank as an enterprise, the banking services sector, and a broader perspective of the financial system as a whole. That is because the increased capital requirements addressed to banks constitute an axis of the EU macroprudential policy and have been designed as a system solution with a view to prevention of financial crises. Directive 2013/36/EU and Regulation EU No 575/2013, which form the so-called CRDIV/CRR regulation package, introduce into the EU law the standards proposed by the Basel Committee on Banking Supervision. The leading motive of the reforms is to implement higher capital and liquidity requirements and to impose an additional regime on institutions which are considered important in global and systemic terms. Countercyclical buffers were introduced and the definition of capital was amended, taking into account its quality structure. Banks are subject to the new obligations of the macroprudential policy mainly in view of the guarantee functions ascribed to them. An analysis of the tools of that policy and its impact on business operations of banks leads to answering the question about improvement of the capability of absorption of losses and prevention of translocation of the instability of the banking sector onto the other branches of the economy. Key research goals, being a starting point for discussion in individual chapters of the dissertation, have been formulated around the progressing restriction of business freedom of banks in the context of their special role in the financial system. First, the nature of the prudential norms and the forms of conducting business operations by banks have been discussed, including cross-border services using the Internet. Important rules of the functioning of the banking sector have been signalled, namely the uniform banking licence and the supervisory competence of the home country. Subsequently, in the light of issues in the overlap between the economics and finances, such as capital adequacy and risk, the dissertation characterises the subject matter of the protection of the EU macroprudential policy, i.e. the stability of the financial system. A new source of a threat posed to it has been diagnosed - systemic risk and the potential of its dissemination onto the real economy. Further, the dissertation discusses the institutional network of financial security, connections of the macroprudential policy with other economic policies, compares the macroprudential policy to the microprudential policy. A separate chapter catalogues and characterises selected instruments of the macroprudential strategy. Finally, taking into account the theoretical legal aspects of the selection of these instruments, an attempt is made to evaluate the impact of new financial architecture on the banking sector. The issues connected with counteracting materialisation of systemic risk is a part of an important global trend to protect the banking sector and the real economy from financial crises. The overarching aim of the macroprudential policy is stable functioning and safe growth of the financial market, and a measure to achieve it is to discipline banks to make them incur the costs of the risk and cover losses related to the operations conducted. Globalisation and intensification of integration of European financial markets have been considered in the dissertation as factors contributing to the growth of cross-border banking, but at the same time generating real systemic threats. In the view of them, the double role of banks has been commended upon: as enterprises, whose freedom of business is being restricted and as a nexus in the network of the financial system security.