Koncepcje dzieła literackiego Romana Ingardena i Jerzego Pelca

Celem niniejszej pracy jest porównanie dwóch koncepcji dzieła literackiego – Romana Ingardena oraz Jerzego Pelca, a także wypracowanie własnego stanowiska na ten temat. Rozważania ograniczone są do tzw. literatury pięknej. W pierwszej części przedstawiona jest teoria Ingardena, który wyróżnia w dziele literackim cztery warstwy: warstwę językowych tworów brzmieniowych, tworów znaczeniowych, przedmiotów przedstawionych, wyglądów uschematyzowanych oraz wprowadza koncepcję quasi-sądów. Następnie zaprezentowane jest konkretystyczne stanowisko Pelca, który odrzuca zaproponowane przez Ingardena rozwiązania. W pracy omówiono różnicę między poglądami obu autorów, wskazano także na wady i zalety obu teorii. Na przykładzie utworów lirycznych, wykazane zostaje, że rozważany przez Ingardena zbiór dzieł literackich jest niepełny, gdyż warunkiem bycia dziełem literackim nie powinna być fikcjonalność. Natomiast teoria Pelca nie dostarcza odpowiednich środków do interpretacji dzieła literackiego. Ostatecznie autor stwierdza, że koncepcja Ingardena jest znacznie lepsza (tzn. bardziej adekwatna), choć należy ją ograniczyć tylko do utworów z gatunku fikcji.

The aim of this thesis is to compare two concepts of a literary work – those of Roman Ingarden and Jerzy Pelc, as well as to develop the author's own stance on the subject. The discussion is limited to so-called belles-lettres. The first part presents Ingarden’s theory, which distinguishes four layers in a literary work: the layer of linguistic sound formations, meaning formations, presented objects, and schematized appearances, while also introducing the concept of quasi-propositions. Next, Pelc's concretist position, which rejects the solutions proposed by Ingarden, is presented. The thesis discusses the differences between the views of both authors, as well as the strengths and weaknesses of both theories. Using examples from lyrical works, it is demonstrated that the set of literary works considered by Ingarden is incomplete, as fictionality should not be a necessary condition for a work to be considered literary. On the other hand, Pelc's theory does not provide adequate tools for interpreting literary works. Ultimately, the author concludes that Ingarden's concept is significantly better (i.e., more adequate), though it should be limited only to works within the genre of fiction.