Dystres i dysocjacja okołotraumatyczna jako czynniki ryzyka wystąpienia PTSD i objawów zaburzeń współwystępujących wśród strażaków

Przedmiotem badań był związek między dystresem okołotraumatycznym (peritraumatic distress, PD) i dysocjacją okołotraumatyczną (peritraumatic dissociation, PDys) a poziomem nasilenia objawów zaburzenia po stresie traumatycznym (post traumatic stress disorder, PTSD) i objawów zaburzeń współwystępujących wśród osób wielokrotnie doświadczających zdarzeń traumatycznych. Badanie składało się z trzech etapów. W I etapie dokonano pomiaru nasilenia obecnych już objawów potraumatycznych, w II – pomiaru PD i PDys, w III – nasilenia objawów potraumatycznych obserwowanych po drugim etapie badania. Trzeci etap następował po 30 dniach od II etapu.We wszystkich etapach badania udział wzięło 34 strażaków zawodowych z jednego z dużych miast wojewódzkich. Do pomiaru nasilenia objawów PTSD wykorzystano kwestionariusze: Skala Wpływu Zdarzeń – Wersja Zrewidowana (Impact of Events Scale – Revised, IES-R),Skala Potraumatycznego Stresu (Posttraumatic Stress Diagnostic Scale, PDS), do pomiaru objawów współwystępujących - Kwestionariusz Ogólnego Stanu Zdrowia GHQ-28, do pomiaru PD - Kwestionariusz Dystresu Okołotraumatycznego (The Peritraumatic Distress Inventory, PDI), do pomiaru PDys - Kwestionariusz Okołotraumatycznych Doświadczeń Dysocjacyjnych (The Peritraumatic Dissociative Experience Questionnaire, PDEQ), do pomiaru ekspozycji na potencjalnie traumatyczne zdarzenia w trakcie służby – kwestionariusz Stresujące Zdarzenia Podczas Służby w Straży Pożarnej (SZAS), a do pomiaru ekspozycji na potencjalnie traumatyczne zdarzenia w ciągu życia – kwestionariusz PDS.Otrzymane wyniki wskazują, że potencjalnie traumatyczne zdarzenia w trakcie służby w straży pożarnej są silniej związane z nasileniem PD i PDys, niż tego typu zdarzenia doświadczane w ciągu życia, a zdarzenia związane ze służbą są silniej związane z nasileniem PD niż z nasileniem PDys. Ponadto ogólne nasilenie objawów PTSD i nasilenie poszczególnych grup objawów PTSD oraz ogólne nasilenie objawów zaburzeń współwystępujących wiąże się z nasileniem PD. Natomiast nasilenie objawów PTSD obecnych przed pojawieniem się PD ma większy wpływ na jego nasilenie, niż nasilenie ekspozycji na potencjalnie traumatyczne zdarzenia związane ze służbą. Wyniki wskazują też, że obecne już objawy unikania traumy i nadmierngo pobudzenia wiążą się z nasileniem PDys, ale to nasilenie PD ma większy wpływ na PDys niż te grupy objawów PTSD.Otrzymane wyniki pokazują też, że nasilenie PD wiąże się z ogólnym nasileniem objawów PTSD, nasileniem objawów odtwarzania i unikania traumy oraz z ogólnym nasileniem objawów zaburzeń współwystępujących mierzonym w III etapie badania. Natomiast nasilenie PDys wiąże się z ogólnym nasileniem objawów PTSD i nasileniem objawów unikania traumy, a obie zmienne są też istotnymi predyktorami nasilenia PDys. Ponadto PDys jest silniej związane z poziomem nasilenia objawów PTSD niż nasilenie PD. Wyniki badania wskazują też, że istnieje związek między nasileniem PD i PDys, ale w przypadku tej relacji należy raczej oczekiwać efektu interakcyjnego, tj. łącznego wpływu PD i innych zmiennych niż bezpośredniej relacji między nimi.

The aim of the research was a relation between peritraumatic distress (PD) and peritraumatic dissociation (PDys), and severity of post traumatic stress disorder (PTSD) as well as comorbid symptoms in victims of repeated traumatisation. The research consisted of three stages. In the first stage the severity of already existing posttraumatic symptoms was measured, in the second stage – the severity of PD and PDys, and in the third stage – the severity of posttraumatic symptoms observed after the second stage. The second stage was followed by 30 days before the third stage.In all stages of the study it was attended by 34 firefighters from a large capital city of one of Polish voivodeships participated in all stages of the study. In order to measure the severity of PTSD symptoms the following questionnaires were used: the Impact of Events Scale – Revised (IES-R), the Posttraumatic Stress Diagnostic Scale (PDS), to measure comorbid symptoms the General Health Questionnaire (GHQ-28) was used, to measure PD - the Peritraumatic Distress Inventory (PDI), and to measure PDys - the Peritraumatic Dissociative Experience Questionnaire (PDEQ). To measure exposure to potentially trauamatic events during the service – the Stressful Events During The Service in Fire Brigade Questionnaire (SZAS), and to measure exposure to lifetime potentially trauamatic events - PDS.The results indicate that potentially traumatic events during service in the fire brigade are more strongly connected with the severity of PD and PDys than such events experienced over a lifetime. Events related to the service are more strongly connected with the severity of PD than with the severity PDys. Moreover, the severity of PTSD symptoms and severity of individual clusters of PTSD symptoms and symptoms of comorbid disorders is connected with the severity of PD. However, the severity of PTSD symptoms present before prevalence of PD has a greater impact on its severity, than the severity of exposure to potentially traumatic events related to the service. The results also indicate that the already present trauma avoidance and hyperarousal symptoms are connected with the severity of PDys, but that the severity of PD has a greater impact on PDys, than these clusters of PTSD symptoms.The results also show that the severity of PD is connected with the overall severity of PTSD symptoms, the severity of reexperience and avoidance of trauma symptoms, and the overall severity of comorbid disorders symptoms measured in the third phase. Whereas the severity of PDys is connected with the overall severity of PTSD symptoms and the severity of avoidance of trauma symptoms, and both variables are also important predictors of the severity of PDys. In addition, PDys is more strongly related to the severity of PTSD symptoms than the severity of PD. The results also indicate the relationship between the severity of PD and the severity of PDys. What should rather be expected, however, is an interactive effect in this relation, ie. the total impact of PD and other variables on PDys, than the direct relationship between them.