Obraz kobiety XX i XXI wieku w wybranych polskich czasopismach i poradnikach dobrego wychowania

Przedmiotem niniejszej pracy jest obraz kobiety i pełnionych przez nią ról społecznych w wybranych polskich czasopismach i podręcznikach dobrych manier z XX i XXI wieku. Celem analizy było zbadanie, jak przebiegała ewolucja obrazu kobiety przedstawianego w czasopismach w trakcie ostatniego stulecia, a także w jakiej relacji pozostawał on wobec obrazu wyłaniającego się z kart poradników dobrych manier w kolejnych epokach.Analizie poddano treść publikacji wydawanych w okresie od początku XX wieku do dziś. Początkowa cezura wiąże się z faktem, że w przededniu pierwszej wojny światowej wzorzec polskiej obyczajowości był w pełni ukształtowany. Ustalone były na podstawie wielowiekowej tradycji role społeczne pełnione przez każdą z płci oraz ich wzajemne relacje. Także kodeks zachowań grzecznościowych był w owym czasie skrystalizowany i jednoznaczny.Praca powstała na pograniczu badań medioznawczych, socjologii i antropologii kulturowej (etykieta i gender studies). Przyjęto w niej innowacyjną perspektywę badawczą, mianowicie system zachowań grzecznościowych potraktowany został jako spójna siatka pojęciowa, przez której pryzmat zbadano zebrany materiał z czasopism, dotyczący ról społecznych pełnionych przez kobiety. W efekcie uzyskano medialny obraz kobiety i jego przemiany w czasie w świetle zupełnie odmiennym od dotychczasowych badań, realizowanych głównie na gruncie socjologii i psychologii, nie zaś interdyscyplinarnie, w ujęciu antropologicznym.Niniejsze opracowanie jest obszernym zbiorem treści dotyczących XX-wiecznej etykiety i obyczajowości polskiej, ale także stanowi głos w dyskusji na temat zmieniających się ról społecznych kobiety i związanych z nimi dynamicznych zmian zachodzących współcześnie w tożsamości płciowej zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Jest to z jednej strony próba kompleksowego opisania procesu ewolucji, który obserwujemy od ponad stu lat (a przy okazji bogatego materiału historii obyczajowej w tej dziedzinie), a z drugiej strony – próba prognozy, jaka będzie kobieta przyszłości. I wraz z nią – jaka będzie nasza przyszła rzeczywistość.

The scope of this work is the image of a woman and her social roles in selected Polish magazines and textbooks of good manners in XX and XXI century. The aim of this analysis was to examine how the evolution of woman’s image presented in magazines during the last century progressed, and the relation in which it remained to the image emerging from the guidebooks of good manners in subsequent periods.The content of publications issued during the period from the beginning of the twentieth century to this day has been analyzed. Initial caesura arises from the fact that on the eve of the First World War pattern of Polish customs was fully formed. Social roles of each of the genders and their relationships have been established based on the centuries-old tradition. Also the code of polite behavior was at that time crystallized and clear.This work has been created on the borders of media studies, sociology and cultural anthropology (etiquette and gender studies). It adopted innovative research perspective, where the polite behavior system has been treated as a coherent conceptual grid. Through its prism the collected material from journals concerning social roles performed by women has been examined. The result is the media image of woman and its changes over time in light of the very different approach from existing research, conducted mainly in sociology and psychology, rather than interdisciplinary, in anthropological terms.This study is a comprehensive collection of content on twentieth-century etiquette and Polish customs, but also a voice in the discussion on the changing social roles of a woman and the associated dynamic changes taking place today in gender identity of both women and men. This is on one hand an attempt to describe the complex process of evolution that we see from over a hundred years (additionally the content on history of manners in this field), on the other hand – a forecast attempt to what will be a woman of the future. And with it - what will be our future reality.