Aktywność uczelni województwa mazowieckiego w kontekście procesu transferu wiedzy

W ramach pracy doktorskiej podjęłam zagadnienie aktywności uczelni w procesie transferu wiedzy, które wpisuje się w szeroki nurt badań nad rolą instytucji szkolnictwa wyższego w rozwój miast i regionów. Wraz z upowszechnianiem się paradygmatu gospodarki opartej na wiedzy oraz społeczeństwa informacyjnego, zgodnie z którym wiedza traktowana jest jako podstawowy czynnik rozwojowy, zaś instytucje kreujące wiedzę jako determinujące poziom konkurencyjności i innowacyjności regionów, coraz częściej zadaje się pytanie o czynniki odpowiedzialne za aktywność uczelni w procesy tworzenia i rozpowszechniania wiedzy. Zagadnienie to stanowi przedmiot rozważań teoretycznych przedstawicieli różnych dziedzin nauki (geografii i gospodarki przestrzennej, ekonomii i zarządzania, socjologii i nauk politycznych), ale także szeroko podejmowane jest przez środowisko polityków oraz zarządzających uczelniami. Głównymi celami pracy są: charakterystyka aktywności uczelni województwa mazowieckiego w kontekście procesu transferu wiedzy oraz identyfikacji czynników wpływających na zróżnicowanie tego zjawiska. Te dwa cele o charakterze badawczym uzupełnione zostały o cel metodyczny polegający na opracowaniu koncepcji pomiaru aktywności uczelni w procesie transferu wiedzy. Za obszar badania przyjęłam województwo mazowieckie, które w zakresie szeroko pojętej innowacyjności, potencjału badawczo-rozwojowego i szkolnictwa wyższego jest zdecydowanym liderem wśród innych polskich regionów. Szczegółową analizą objęłam 145 podstawowych jednostek organizacyjnych uczelni zlokalizowanych w województwie mazowieckim, w szczególności w Warszawie. Aktywność uczelni analizowałam na poziomie wyróżnionych siedmiu kanałów transferu wiedzy: (1) działalności edukacyjnej, (2) działalności szkoleniowej, (3) aktywności publikacyjnej, (4) aktywności konferencyjnej, (5) uczestnictwa w sieciach, (6) komercjalizacji praw własności i wdrożeń oraz (7) realizacji badań zleconych i działalności doradczej. Na podstawie przeprowadzonych badań należy uznać, że zaangażowanie uczelni w proces transferu wiedzy ma charakter wielowymiarowy, jednak dominującą rolę odgrywają kanały związane z tradycyjną misją uczelni (publikacje, konferencje oraz edukacja), nie zaś te związane z komercjalizacją praw własności i wdrożeniami, których rola tak silnie podkreślana jest w debacie publicznej. Ponadto, aktywność uczelni w ramach poszczególnych kanałów transferu wiedzy ma w większości charakter komplementarny, a nie substytucyjny. Do czynników w największym stopniu różnicujących aktywność jednostek w procesie transferu wiedzy można zaliczyć typ uczelni (publiczne/niepubliczne) oraz reprezentowaną dziedzinę nauki. Kluczowe znaczenie dla poziomu aktywności ma także wielkość jednostki, w szczególności zasoby kadrowe, a także potencjał finansowy i infrastrukturalny. Przeprowadzone badania stanowiły dla mnie podstawę do sformułowania rekomendacji dla polityki regionalnej, które odnoszą się do możliwości wykorzystania potencjału naukowo-badawczego uczelni dla rozwoju regionalnego. Ponadto, w rekomendacjach nawiązuję także do zagadnień związanych z dostępnością i jakością danych statystycznych w Polsce opisujących działalność uczelni, traktując te zagadnienia jako priorytetowe w kontekście możliwości rzetelnego i skutecznego planowania i realizowania polityk publicznych.

The dissertation addresses the involvement of universities in the process of knowledge transfer, which fits into the broad research trend on the role of higher education institutions in urban and regional development. With the spread of the paradigm of the knowledge economy and information society, whereby knowledge is regarded as a key factor in development, and institutions create knowledge as a determinant of regional competitiveness and innovation, the question of the factors responsible for the involvement of universities in the processes of creating and disseminating knowledge is being addressed more and more often. This issue is a subject of theoretical contemplation for representatives of different scientific disciplines (geography and spatial planning, economics and management, sociology and political science), but it is also frequently addressed by politicians and university management. The main objectives of the dissertation are to characterize the activity of universities in the Masovian Voivodeship in the context of the process of knowledge transfer and to identify the factors influencing the diversity of this phenomenon. These two research objectives are accompanied by a methodological objective involving the development of a way of measuring the involvement of universities in the process of knowledge transfer. The research area is the Masovian Voivodeship, which, in the broad sense of innovation, research and development potential, and higher education, is the clear leader among Polish regions. The detailed analysis covered 145 basic organizational units of universities located in the Masovian Voivodeship, mostly in Warsaw. The activity of each university was analysed based on seven distinct channels of knowledge transfer: (1) teaching, (2) training (CPD), (3) publishing activity, (4) conference activity, (5) participation in networks, (6) the commercialization of intellectual property and implementations, and (7) the realization of contract research and consultancy. The results of the research show that the involvement of universities in the knowledge transfer process is multidimensional; however, the dominant role is played by channels associated with the traditional mission of universities (publications, conferences and education), rather than those related to the commercialization of intellectual property and implementations, which are emphasized in public debate. In addition, the activity of universities within the individual channels of knowledge transfer is mostly complementary, not substitutive. The most salient factors differentiating between individual universities' activities in the process of knowledge transfer include the type of institution (public/private) and the represented field of study. The size of the university, in particular HR, and the financial and infrastructural potential, are also of key importance for the level of activity. The research constitutes a basis on which to formulate recommendations for regional policies which refer to the possibility of taking advantage of the academic and research potential of universities for regional development. In addition, the recommendations also refer to issues related to the availability and quality of statistical data describing the activities of universities in Poland, and treating these issues as priorities in terms of the fair and effective planning and implementation of public policies.