Solidarystyczna wizja prawa i państwa w myśli Leona Duguit

Przedmiotem pracy doktorskiej jest solidarystyczna teoria prawa i państwa Léona Duguit z uwzględnieniem towarzyszącego jej kontekstu historycznego, społecznego i politycznego obejmującego swoim zasięgiem rozwój znaczenia solidarności w XIX wieku we Francji. Zasadniczą część rozprawy doktorskiej obejmuje próba rekonstrukcji myśli Léona Duguit ze szczególnym uwzględnieniem tego, jak francuski prawnik rozumiał prawo i państwo. Koncepcja dziekana z Bordeaux to synteza prawa i państwa, rozpatrująca jeden i drugi z tych elementów niezależnie, a jednocześnie będąca w stanie jedynie je połączyć. Rozprawa składa się, nie licząc streszczenia, wprowadzenia, podsumowania oraz bibliografii, z czterech rozdziałów. W rozpoczynającym pracę wprowadzeniu wskazuję przyczyny i powody, dla których uczyniłem tematem rozprawy solidarystyczną wizję prawa i państwa Léona Duguit oraz zainteresowałem się problematyką solidarności oraz francuskiego solidaryzmu. W rozdziale 1. skupiam się na określeniu samego pojęcia (idei) solidarności, m. in. analizując jej znaczenie na gruncie językowym, wskazując etymologiczne źródło pojęcia solidarności, jakim jest rzymskie prawo zobowiązań oraz pokazując proces transformacji solidarności od solidarności wertykalnej do solidarności horyzontalnej. W rozdziale 2. ukazuję proces przejścia od idei (pojęcia) solidarności do jej konkretnych realizacji poprzez szczegółową analizę rozwoju koncepcji solidarystycznych w XIX-wiecznej Francji. Dokonuję przy tym umownego wyodrębnienia trzech głównych etapów rozwoju koncepcji solidarystycznych w XIX wieku we Francji, to jest: 1789-1848 – solidarność jako mistyka, 1849-1895 – solidarność: między mistyką a polityką oraz 1896-1914 – solidarność jako polityka. Rozważania te wieńczy analiza konsekwencji tryumfu „Solidaryzmu” we Francji na przełomie XIX i XX wieku. W rozdziale 3. ukazuję podstawy solidarystycznej wizji prawa i państwa w myśli Léona Duguit, pokazując inspiracje kierujące jej autorem oraz analizuję podstawowe pojęcia obecne w jego koncepcji jak: negacja pojęć metafizycznych i abstrakcyjnych, negacja praw podmiotowych i prawa subiektywnego, negacja pojęcia stanu natury, negacja podziału na prawo publiczne i prywatne, uznanie pojęcia faktu społecznego, uznanie solidarności za fakt społeczny, uznanie solidarności za podstawę reguły postępowania, uznanie zbiorowości ludzkiej za fakt społeczny, wyróżnienie świadomości jednostkowej i negacja świadomości zbiorowej oraz wyróżnienie poczucia społeczności i sprawiedliwości, gdyż właściwe zrozumienie tych założeń jest moim zdaniem niezbędne i ma charakter wprowadzający w problematykę solidarystycznej wizji prawa i państwa Léona Duguit. W rozdziale 4. skupiam się na krytycznej rekonstrukcji solidarystycznej wizji prawa i państwa francuskiego prawnika, dokonując przy tym jej klasyfikacji oraz oceny, że koncepcja Léona Duguit stanowiła rewizję dotychczasowej roli prawa i państwa w myśli prawniczej. Badając wizję prawa w myśli Léona Duguit analizuję m. in. przeobrażenie reguły społecznej w regułę prawną, ukazuję charakterystykę reguły prawnej, wskazuję na podział reguł prawnych, a także opisuję zastosowanie reguły prawnej, przedstawiam prawo pozytywne w koncepcji Léona Duguit oraz zestawiam solidarystyczną koncepcję prawa Léona Duguit z koncepcją prawa naturalnego. Ponadto zajmuję się problematyką państwa w myśli francuskiego prawnika, analizując pojęcie państwa w koncepcji Léona Duguit, tj.: przedstawiając państwo jako produkt zróżnicowania politycznego, przymusu i solidarności, badając negację koncepcji podmiotowości i suwerenności państwa, prezentując podporządkowanie państwa obiektywnej regule prawnej, omawiając funkcje państwa w koncepcji Léona Duguit, opisując elementy państwa w koncepcji Léona Duguit oraz analizując usługę publiczną jako wyraz przemiany prawa i państwa w koncepcji Léona Duguit. Następnie ukazuję nowatorskość i rewolucyjność solidarystycznej wizji francuskiego prawnika na tle współczesnych mu przedstawicieli prawa oraz prezentuję znaczenie solidarystycznej wizji prawa i państwa Léona Duguit w perspektywie współczesności, odnosząc się również do obecnego znaczenia francuskich koncepcji solidarystycznych w ogólności. Pracę wieńczy „Podsumowanie” i „Bibliografia”.The subject of this dissertation is Léon Duguit's solidarist theory of law and state, taking into account the accompanying historical, social and political context covering the development of the meaning of solidarity in 19th century France. The main part of the dissertation consists of an attempt to reconstruct the thought of Léon Duguit with particular reference to how the French jurist understood law and the state. The dissertation, apart from a summary, introduction, conclusion and bibliography, consists of four main chapters. In Introduction, I indicate the reasons why I have made Léon Duguit's solidarist vision of law and state the subject of this dissertation and why I have become interested in the problems of solidarity and French solidarism. In Chapter 1, I focus on defining the concept (idea) of solidarity, including analyzing its meaning in linguistic terms, indicating the etymological source of the concept of solidarity, which is the Roman law of obligations, and showing the transformation process of solidarity from vertical solidarity to horizontal solidarity. In Chapter 2, I show the process of transition from the idea (concept) of solidarity to its concrete implementation through a detailed analysis of the development of solidaristic concepts in nineteenth-century France. In doing so, I make a conventional distinction between three main stages in the development of solidarist concepts in nineteenth-century France, viz: 1789-1848 - solidarity as mysticism, 1849-1895 - solidarity: between mysticism and politics, and 1896-1914 - solidarity as politics. These considerations are concluded with an analysis of the consequences of the triumph of "Solidarism" in France at the turn of the 20th century. In Chapter 3, I present the foundations of the solidarist vision of law and the state in the thought of Léon Duguit, showing the inspirations that guided its author and I analyse the basic concepts present in his conception such as the negation of metaphysical and abstract concepts, the negation of subjective rights and subjective law, the negation of the concept of the state of nature, the negation of the distinction between public and private law, the recognition of the concept of social fact, the recognition of solidarity as a social fact, the recognition of solidarity as the basis of a rule of conduct, the recognition of human collectivity as a social fact, the distinction of individual consciousness and the negation of collective consciousness, and the distinction of the sense of community and justice, since a proper understanding of these assumptions is, in my opinion, essential and has an introductory character to the problems of Léon Duguit's solidarist vision of law and state. In Chapter 4, I focus on a critical reconstruction of the French jurist's solidarist vision of law and state, classifying it and assessing that Léon Duguit's concept represented a revision of the hitherto role of law and state in legal thought. The concept of the Dean of Bordeaux is a synthesis of law and state, considering one and the other of these elements independently, while only being able to combine them. Examining the vision of law in Léon Duguit's thought, I analyse, among other things, the transformation of a social rule into a legal rule, show the characteristics of a legal rule, indicate the division of legal rules and describe the application of a legal rule, present positive law in Léon Duguit's conception and juxtapose Léon Duguit's solidaristic conception of law with the conception of natural law. Furthermore, I address the issue of the state in the French jurist's thought by analysing the concept of the state in Léon Duguit's concept, i.e.: presenting the state as a product of political differentiation, coercion and solidarity, examining the negation of the concept of state subjectivity and sovereignty, presenting the subordination of the state to objective legal rule, discussing the functions of the state in Léon Duguit's concept, describing the elements of the state in Léon Duguit's concept, and analysing public service as an expression of the transformation of law and state in Léon Duguit's concept. I then demonstrate the novelty and revolutionary nature of the French jurist's solidarist vision against the background of his legal contemporaries and present the relevance of Léon Duguit's solidarist vision of law and state in a contemporary perspective, referring also to the current relevance of French solidarist concepts in general. The work concludes with a "Conclusion" and a "Bibliography".