Uzależnienia - od problemu indywidualnego do społecznego

Niniejsza praca przedstawia szczegółowy opis wspólnej historii człowieka i substancji psychoaktywnych, a także procesu kształtowania się uzależnienia jako problemu społecznego. Wykorzystano dane zastane, aby prześledzić historię kulturowej roli środków odurzających w życiu ludzi. Celem badania jest analiza, w jaki sposób problem uzależnień, początkowo dotyczący tylko jednostek i ich najbliższego otoczenia, zaczął oddziaływać na całe społeczeństwo. Przeprowadzono również analizę dyskursu psychiatrycznego i psychologicznego, ze szczególnym uwzględnieniem współczesnych klasyfikacji ICD i DSM, diagnozujących uzależnienie jako chorobę, w celu przedstawienia aktualnego obrazu tego zjawiska. Podjęte w pracy zostały również zagadnienia związane z polityką narkotykową oraz jej wpływem na społeczną marginalizację i stygmatyzację osób uzależnionych. W oparciu o analizę aktualnego kryzysu opioidowego w Stanach Zjednoczonych, a także jego przyczyn, wyciągnięto wnioski dotyczące rosnącej skali tego problemu w Polsce. Szczególną uwagę poświęcono wysokiemu spożyciu środków przeciwbólowych w Polsce oraz intensywnej promocji leków przez branżę farmaceutyczną. Uwzględniono także dane statystyczne dotyczące sytuacji na świecie i w Europie. W pracy przeprowadzono analizę, w której porównano społeczeństwo globalne i plemienne w kontekście przedstawień osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych. Jej wyniki wskazują na rolę lekarzy jako kulturowych odpowiedników szamanów w racjonalnym, a zarazem hedonistycznym społeczeństwie. Przejęli oni jedynie funkcje uzdrowicieli i strażników wiedzy medycznej, tracąc jednocześnie misję duchowych przewodników. W przedstawionych konkluzjach wskazuję, że kluczowe znaczenie ma system społeczno-ekonomiczny, który narzuca postrzeganie indywidualnej wartości jednostki przez pryzmat osiągniętego sukcesu. Prowadzi to do powstania „nowych uzależnień”, wywodzących się z kultury indywidualizmu oraz kanonów „właściwego” stylu życia, utrwalanych i promowanych przez media. Praca wskazuje na potrzebę holistycznego podejścia do problemu uzależnień, uwzględniającego zarówno czynniki psychologiczne osób nim dotkniętych, jak i nierówności, hierarchie oraz kryzysy dotyczące całego społeczeństwa.

This thesis provides a detailed account of the shared history of humanity and psychoactive substances, as well as the process through which addiction has evolved into a social problem. Secondary data were utilized to trace the historical and cultural role of intoxicating substances in human life. The study aims to analyze how addiction, initially affecting only individuals and their immediate surroundings, began to impact society as a whole. A discourse analysis of psychiatric and psychological perspectives was conducted, with particular attention given to contemporary ICD and DSM classifications, which define addiction as a disease, to present the current understanding of this phenomenon. The thesis also addresses issues related to drug policy and its influence on the social marginalization and stigmatization of individuals with addictions. Based on an analysis of the ongoing opioid crisis in the United States and its underlying causes, conclusions were drawn about the increasing scale of this issue in Poland. Special attention was paid to the high consumption of painkillers in Poland and the intensive promotion of pharmaceuticals by the pharmaceutical industry. Statistical data concerning global and European trends were also included. The study compares global and tribal societies in their portrayal of individuals addicted to psychoactive substances. The findings highlight the role of physicians as cultural equivalents of shamans in rational yet hedonistic societies. Physicians have assumed the roles of healers and custodians of medical knowledge but have lost their mission as spiritual guides. The conclusions underscore the critical role of the socio-economic system, which imposes a perception of individual value based on achieved success. This leads to the emergence of new addictions, rooted in a culture of individualism and the canon of a proper lifestyle, perpetuated and promoted by the media. The thesis emphasizes the need for a holistic approach to addressing addiction, considering both the psychological factors affecting individuals and the inequalities, hierarchies, and crises impacting society as a whole.