Warszawskie druki muzyczne wydane w latach 1875-1918, przechowywane w gdańskich bibliotekach

Dysertacja poświęcona jest przede wszystkim znaczeniu, funkcji i proweniencji muzycznych varsavianów wydanych w latach 1875-1918, a przechowywanych w bibliotekach gdańskich (374 druki nutowe i 56 książek). Stanowi również próbę odpowiedzi na pytanie w jakim stopniu druki muzyczne z gdańskich zbiorów bibliotecznych odzwierciedlają kulturę muzyczną i wytwórczość typograficzną Warszawy z przełomu XIX i XX wieku. Rozprawa składa się z pięciu rozdziałów, z których trzy pierwsze stanowią „warszawski” wątek pracy. Tematyka rozdziału pierwszego – Społeczność Warszawy i jej kultura muzyczna w latach 1875-1918 – obejmuje m.in. zagadnienia związane ze wszelkimi przejawami kultury muzycznej w życiu miasta. W rozdziale przedstawiono grupy społeczne (także mniejszości narodowe i wyznaniowe) mające największy udział we współtworzeniu warszawskiej kultury muzycznej, starając się odpowiedzieć na pytanie czy, i w jakim stopniu, oferta wydawnicza z końca XIX wieku stanowi odzwierciedlenie tej aktywności. Istotnym wątkiem tych dociekań jest więc charakterystyka społeczna, polityczna i ekonomiczna poszczególnych grup społecznych Warszawy w badanym okresie oraz ich roli i znaczenia w życiu miasta, oczywiście przede wszystkim kulturalnym. Siłą rzeczy rozdział przedstawia również „pejzaż muzyczny” Warszawy, w którym owe grupy mogły realizować potencjalne lub rzeczywiste potrzeby kulturalne. Charakterystyka grup społecznych Warszawy pomogła w opracowaniu rozdziału drugiego – Drukarstwo muzyczne na tle typografii warszawskiej w latach 1875-1918 oraz następnego: Wydawnictwa i księgarnie muzyczne działające w Warszawie w latach 1875-1918 i ich oferta. Skoncentrowano się w nich na warszawskiej typografii muzycznej, analizując jej działalność zarówno w ujęciu lokalnym, jak i w odniesieniu do ówczesnego drukarstwa europejskiego, a następnie przedstawiono ustalone fakty z dziejów interesujących firm poligraficznych oraz życiorysów ich właścicieli. Omówiono periodyki publikujące materiały muzyczne oraz serie i cykle wydawnicze, dokonując ich podziału wedle różnych kryteriów (m.in. pod względem przeznaczenia wykonawczego, formy muzycznej, wartości dydaktycznych), a także katalogi wydawniczo-księgarskie informujące o drukach muzycznych. Scharakteryzowano warszawski repertuar wydawniczy pod względem treściowym oraz wykorzystanych w utworach obsad wykonawczych i form muzycznych. Rozdział czwarty Warszawskie druki muzyczne z lat 1875-1918 w bibliotecznych zbiorach gdańskich i piąty Proweniencja warszawskich druków muzycznych z lat 1875-1918 przechowywanych w repozytoriach gdańskich stanowią wątek „gdański” rozprawy, w którym została przybliżona międzywojenna i przede wszystkim powojenna aktywność polskiego środowiska muzycznego na Wybrzeżu Gdańskim oraz działalność bibliotek gdańskich gromadzących po wojnie spuścizny polskich muzyków oraz wydawnictwa pochodzące z kolekcji przedwojennych i różnorakich darów, które stanowiły wówczas cenny zasób wobec niedoboru wartościowych pozycji z punktu widzenia artystów i dydaktyków uczących muzyki na poziomie wyższym. Przeprowadzono również szczegółową analizę warszawskich muzykaliów wydanych w latach 1875-1918, zidentyfikowanych w bibliotecznych zbiorach gdańskich. Piąty rozdział ukazuje natomiast drogę, jaką publikacje te przebyły, trafiając poprzez różnych właścicieli do gdańskich zbiorów bibliotecznych, zbadaną na podstawie wpisów proweniencyjnych oraz w oparciu o dostępną dokumentację ewidencyjną bibliotek. Na podstawie analizy proweniencji varsavianów przechowywanych w gdańskich zbiorach bibliotecznych (przede wszystkim w Bibliotece Głównej Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku) można wysnuć wniosek, że druki te służyły w pracy artystycznej i dydaktycznej muzyków przybywających po II wojnie światowej z Warszawy na Wybrzeże. Studia nad muzycznymi varsavianami z lat 1875-1918 dowodzą jak bardzo ważnym materiałem badawczym jest muzyczna produkcja wydawnicza z tego okresu. Dokumentuje ona kształtowanie się kultury, nie tylko muzycznej, ale także m.in. kultury książki. Rekonstrukcja tego fenomenu nie może się obyć bez analizy danych bibliograficznych identyfikujących edycje, nakładców, drukarzy, księgarzy, instytucje sprawcze i użytkowników, dla których druki były przeznaczone oraz bez badań nad instytucjami i osobami, które te publikacje gromadziły i rzeczywiście wykorzystywały w różnych sposób. Dlatego bardzo ważnym elementem niniejszej rozprawy jest Katalog warszawskich druków muzycznych oraz piśmiennictwa muzycznego i muzykologicznego z lat 1875-1918 przechowywanego w bibliotecznych zbiorach gdańskich.

The dissertation focuses mainly on the significance, function and provenance of musical varsaviana published between 1875 and 1918 and stored in Gdańsk libraries (373 pieces of sheet music and 57 books). It also attempts to provide an answer to what degree the music prints from the Gdańsk library collections reflect the musical culture and typographic output of Warsaw at the turn of the 19th and 20th century. The dissertation consists of five chapters, out of which the first three constitute the Warsaw theme of the work. The topic of the first chapter – Warsaw Society and Its Musical Culture in the Years 1875-1918 – includes i.a. the issues related to all forms of manifestation of musical culture in the life of the city. Social groups, (also national and religious minorities), playing the most significant role in the co-creation of the Warsaw musical culture have been presented in an attempt to provide an answer to the question about the publishing offer of the last decades of the 19th century – if and to what extent it reflects their activity. Therefore, the social, political and economic characteristics of particular social groups in Warsaw in the studied period and their function and significance for the life of the city, obviously, mainly its cultural life, constitute a important part of the research. Naturally, in the chapter the “musical landscape” of Warsaw is also depicted, where these groups could fulfill their potential and actual cultural needs. Characteristics of the Warsaw social groups served to prepare the second chapter of the dissertation – Musical Printing Industry in the Context of Warsaw Typography in the Years 1875-1918 and of the successive chapter: Publishing Houses and Music Bookshops Operating in Warsaw in the Years 1875-1918 and Their Offer. The focus of the chapters is on Warsaw musical typography through analyzing local activities as well as its relation to the European printing industry of those times. Subsequently the established facts from the history of the publishing companies and the biographies of their owners were presented. Periodicals in which musical materials were published, publishing series and cycles were discussed, including their classification according to various criteria (i.a. according to their performance use, musical form, didactic value), as well as publishing and bookshop catalogues including information on musical prints. Warsaw publishers’ portfolio was characterised with regard to its content as well as the performance casts and musical forms used in the musical pieces. The fourth chapter - Warsaw Musical Prints from the Years 1875-1918 in the Gdańsk Library Collections, and the fifth chapter Provenance of the Warsaw Musical Prints from the Years 1875-1918 Stored in Gdańsk Repositories constitute the Gdańsk theme in the dissertation. It covers the interwar and, mainly, the post-war activity of the Polish music community on the Gdańsk Coast, as well as the activity of the Gdańsk libraries that after the war gathered the heritage of Polish musicians and publications coming from the pre-war collections and various donations, which at that time were a precious resource in the light of scarcity of valuable resources from the point of view of artists and educators teaching music at high school level. A detailed analysis of the Warsaw documents concerning music published between 1875 and 1918, identified in the Gdańsk library collections. The fifth chapter describes the path followed by the publications thorough various ownership to reach the Gdańsk library collections, studied on the basis of provenance inscriptions and available library documentation. The analysis of the provenance of varsaviana stored in the Gdańsk library collections (particularly in the Main Library of the Stanisław Moniuszko Academy of Music in Gdańsk) allows to conclude that those prints were used for the purpose of artistic and educational work by the musicians moving to the Coast from Warsaw after the Second World War. The studies on the musical varsaviana from the years 1875-1918 show how important study material the music publication production of those times is. It documents how culture was being formed, not just musical culture but also i.a. book culture. Reconstruction of the phenomenon cannot be carried out without an analysis of the bibliographic data identifying editions, publishers, printers, bookshop owners, managing institutions and users for whom the prints were intended, nor without studies on the institutions and persons that gathered the publications and actually used them in a number of ways. Therefore, The Catalogue of the Warsaw Music Prints and Music and Musicological Literature from the Years 1875-1918 Stored in the Gdańsk Library Collections constitutes a major element in this dissertation.