Zwierzę jako motyw i podmiot w kulturze japońskiej - wprowadzenie

Zwierzęta wyjątkowo często są motywem japońskich sztuk plastycznych, tematem poezji, prozy, sztuk performatywnych – od czasów najdawniejszych po współczesność. Estetyzacja natury, której ważną część stanowią zwierzęta, przyczyniła się do powstania i utrwalenia w japońskiej kulturze charakterystycznych symboli, tropów i kodów zwierzęcych, nawiązujących do konkretnych pór roku i odpowiadających określonym ludzkim uczuciom. Zwierzęta są częstymi bohaterami filmów, mang i anime. Ich rozliczne gatunki odnajdujemy również w japońskich wierzeniach i związanym z nimi folklorem. Ale czy zwierzę bywa przedstawiane w wytworach japońskiej kultury jako podmiot? Jaki jest w Japonii status zwierząt? Czy są one ukazywane jako żywe istoty, mające swoje prawa, czujące, myślące? Artykuł stanowi wprowadzenie do niniejszej książki, która zadaje sobie powyższe pytania. Powstała ona na bazie referatów przedstawionych w polskiej części konferencji Japońska kultura a zwierzęta, zorganizowanej przez Katedrę Japonistyki Uniwersytetu Warszawskiego w listopadzie 2015 roku. Do książki dodany został, celem uzupełnienia o kwestie najbardziej współczesne, jeden artykuł oraz dwa tłumaczenia z japońskiego tekstów literackich.

From the oldest times up until today, frequently an animal is chosen as a motif in Japanese visual arts, poetry, prose, and performative arts. The aesthetization of nature, with animals playing a vital part, influenced the creation of animal-related characteristic symbols, themes and codes (now widely understood within Japanese culture) that refer to such concepts as well-defined times of year and various human emotions. Animals often take on the character roles in film, manga and anime. We find animals amongst Japanese belief systems and hence in folklore. But does the animal ever take on the primary role in Japanese culture? What is the status of animals in Japan? Are they shown as living creatures that have their own rights, feelings, and awareness? The article is an introduction to the book that tries to answer the above questions. The publication consists of articles based on presentations given during the Polish part of the proceedings of the conference entitled Japanese Culture and Animals, organized by the University of Warsaw Japanese Studies Department in November 2015. Two literary translations and one article were added to the publication to include the most recent compositions.