Transformations of the Family in Contemporary American Horror Fiction by Women

My doctoral dissertation concerns the transformation of familial structures in contemporary American horror fiction by women. The starting point of my analysis was the acknowledgment of certain gaps in horror scholarship, namely, the exclusion of women’s works and the virtual lack of family-themed analyses. The three main goals of my dissertation were then as follows: the close analysis of genre boundaries within the horror canon and its thematic subgenres, the recovery of forgotten or little known women writers of horror, and, finally, the exploration of the role and place of interpersonal and familial relationships in contemporary horror fiction. I have decided to concentrate on family life, in all its diverse forms, as this topic remains a relatively unchartered field in horror analyses. The few exceptions are academic works that focus on such themes as community vs. individual, evil or “creepy” children, or haunted houses. Interestingly, relationships and families are analyzed much more readily and frequently in analyses centered on sexual politics, gender, and sexuality in cinematic (and, to a lesser extent, literary) horror. Such examinations (which are often based on feminist criticism, queer theory, and gender studies) readily engage with family issues, as these are linked to both feminist activism and feminist scholarly work. Similarly, in my dissertation I treat the family as a category capable of shedding light upon such diverse social issues as gender roles, sexuality, femininities and masculinities, heteronormativity, reproductive rights and new technologies of reproduction, domestic abuse, patriarchal culture, the limits of binarism, familial dynamics, parent-child relationship, same-sex couples and alternative kinship, romantic love, close friendship, and support networks which are not based on biological ties, voluntary childlessness and singlehood. It should be noted that the above-mentioned themes are not discussed solely in works written by women, and the essentialist and simplistic division into “male” and “female” perspectives in horror fiction was not a premise of this dissertation. Still, it is clear to me that gender matters in horror, which has been constituted as a predominantly male and masculine field (both in terms of its creators and consumers.) Consequently, identifying oneself as a woman and a horror writer translates into a corpus of work which, by definition, resides on the margins of mainstream horror. Paradoxically, such a marginal position enables women writers to engage more freely with themes which are considered uninteresting and not scary enough, and which are often associated with other fantastic genres such as fantasy or Gothic romance. In my dissertation I focus on sixteen novels published over the course of the last three decades, from 1986 to 2015. The choice of 1986 is not accidental, as in my work I trace the development of contemporary horror fiction from the very moment it began to veer away from realist horror in the vein of Stephen King’s massively popular novels; the moment which later came to be associated with the publication of Clive Barker’s Books of Blood in the mid-1980s. The novels selected for this dissertation (for instance, Caitlin R. Kiernan’s The Red Tree, 2009, Poppy Z. Brite’s Drawing Blood, 1993, Katherine Dunn’s Geek Love, 1989, Jewelle Gomez’s The Gilda Stories, 1991, Sara Gran’s Closer, 2003, Tananarive Due’s The Between, 1995) showcase remarkable diversity of themes, types of narration, and textual devices, and because of that enter into a fascinating, if ambivalent, dialogue with mainstream horror production. All these novels also underscore the increasingly visible instability of generic categories, on which conventional recognizability of horror rests. My dissertation consists of four chapters, preceded by an introduction, in which I discuss the main goals of my thesis, trace the development of American horror fiction throughout the twentieth century (with a special emphasis placed on women’s oeuvre), define such crucial terms as “horror” and “the Gothic,” and provide an overview of major transformations of American kinship in the late twentieth and early twenty-first centuries. In order to organize the structure of my dissertation, I delineated four conceptual fields linked with four thematic fields. Each of the four chapters focuses on one analytical category and one literary motif: the uncanny and the haunted houses, the grotesque and the monsters, the abject and the vampires, the haunting and the figure of a ghost. Abstrakt Tematem mojej pracy doktorskiej są transformacje struktur rodzinnych we współczesnej literaturze grozy amerykańskich pisarek. Punktem wyjścia rozważań było dostrzeżenie istotnych braków w korpusie analitycznym literatury grozy, po pierwsze, pominięcia twórczości kobiet a po drugie zbyt rzadko poruszanej kwestii relacji rodzinnych. Co za tym idzie, mojej pracy przyświecały trzy główne cele: przyjrzenie się gatunkowym granicom kanonu horroru i jego tematycznych podgatunków, odzyskanie zapomnianych lub mało znanych postaci kobiecego horroru oraz zastanowienie się nad miejscem relacji interpersonalnych i rodzinnych we współczesnej literaturze grozy. Zdecydowałam się skoncentrować na szeroko rozumianym życiu rodzinnym w literaturze grozy, ponieważ jest to tematyka wciąż rzadko poruszana w analizie horroru. Nieliczne wyjątki od tej reguły to prace skupiające się na takich motywach jak wspólnotowość a indywidualizm, złe/złowrogie dzieci czy nawiedzone domy. Co ciekawe, relacje interpersonalne i rodzinne są analizowane znacznie chętniej i częściej w pracach skupiających się wokół polityki seksualnej, płci kulturowej i seksualności w horrorze filmowym i (rzadziej) literackim. Analizy te są zazwyczaj pisane w oparciu o krytykę feministyczną, teorię queer oraz badania nad płcią kulturową, co z kolei sugeruje, że badacze i badaczki poruszający się w polu krytyki feministycznej chętniej podejmują kwestie rodzinne, które są powiązane zarówno z aktywizmem feministycznym jak i feministyczną pracą akademicką. Idąc tym tropem, w mojej pracy doktorskiej traktują rodzinę jako kategorię, pozwalającą naświetlić różnorakie kwestie społeczne takie jak role płciowe, seksualność, różne wizje kobiecości i męskości, heteronormatywność, prawa reprodukcyjne i nowe technologie reprodukcji, przemoc w rodzinie, kultura patriarchalna, granice myślenia binarnego, dynamika relacji rodzinnych, relacje na linii dziecko-rodzic, pary jednopłciowe i alternatywne struktury rodzinne, romantyczna miłość i bliska przyjaźń oraz struktury wsparcia wykraczające poza biologiczne pokrewieństwo, bezdzietność z wyboru oraz tzw. samotność z wyboru (singlehood). Warto podkreślić, że powyżej zarysowana tematyka nie jest podejmowana wyłącznie przez kobiety, i co za tym idzie, esencjonalistyczny i wielce upraszczający podział na „męską” i „kobiecą perspektywę” w horrorze nie był celem mojej pracy. Jasnym jest dla mnie fakt, iż płeć kulturowa posiada ogromne znaczenie dla literatury grozy, której pole znaczeniowe zostało kulturowo ukonstytuowane jako domena mężczyzn (zarówno pod kątem twórców jak i konsumentów horroru). Co za tym idzie, identyfikowanie się jako kobieta i pisarz horroru przekłada się na twórczość, która niejako z definicji, znajduje się na obrzeżach produkcji głównego nurtu literatury grozy. Paradoksalnie jednak to właśnie marginalna pozycja umożliwia pisarkom podejmowanie tematów uważanych za mało ciekawe lub mało straszne lub takich, które są kojarzone z innymi pokrewnymi gatunkami takimi jak fantasy czy romans gotycki. Moja praca skupia się na analizie szesnastu powieści i obejmuje trzy dekady twórczości amerykańskich pisarek, od 1986 do 2015. Wybór początkowej klamry czasowej jest nieprzypadkowy, albowiem moja praca śledzi rozwój współczesnej amerykańskiej literatury grozy od momentu jej odejścia od realistycznego horroru spod znaku Stephena Kinga; momentu datowanego na połowę lat osiemdziesiątych dwudziestego wieku i łączonego później przez krytyków i krytyczki z publikacją Ksiąg krwi Clive’a Barkera. Wybrane przeze mnie powieści z ostatnich trzydziestu lat (m.in. Caitlin R. Kiernan, The Red Tree, 2009, Poppy Z. Brite, Drawing Blood, 1993, Katherine Dunn, Geek Love, 1989, Jewelle Gomez, The Gilda Stories, 1991, Sara Gran, Closer, 2003, Tananarive Due, The Between, 1995) ukazują niezwykłą różnorodność motywów, typów narracji i zabiegów formalnych, i tym samym wchodzą w fascynujący i często ambiwalentny dialog z horrorem głównego nurtu. Powieści te uwidaczniają również coraz wyraźniejszą chwiejność kategorii gatunkowych, na których opiera się konwencjonalna rozpoznawalność i tradycyjne rozumienie horroru. Rozprawa składa się z czterech rozdziałów poprzedzonych wprowadzeniem, w którym omawiam główne cele pracy, przedstawiam zarys dwudziestowiecznego horroru amerykańskiego ze szczególnym uwzględnieniem twórczości kobiet, definiuję kategorie „horroru” i „gotyku”, i rozważam główne zmiany społeczne na polu organizacji struktur rodzinnych w Stanach Zjednoczonych końca dwudziestego i początku dwudziestego-pierwszego wieku. Organizując strukturę mojej pracy wyznaczyłam cztery pola pojęciowe połączone z czterema polami tematycznymi. Każdy z czterech rozdziałów skupia się na jednej kategorii badawczej i jednym wybranym motywie literackim: niesamowite (Das Unheimliche) i nawiedzone domy, groteska i potworność, abiekt i wampiry, nawiedzenie i duch.