Teofanes Wyznawca i sprzeciw wobec polityki religijnej cesarzy-heretyków w jego Chronografii

Teofanes Wyznawca (ok. 760-818), mnich i igumen klasztoru w temie Opsikion sporządził na początku IX w. Chronografię, monumentalne dzieło przedstawiające historię Cesarstwa Bizantyńskiego od czasów Dioklecjana aż po współczesnych autorowi cesarzy Michała i Teofylakta. Kronikarz w swojej pracy porusza wiele zagadnień jak, chociażby podboje arabskie czy wojny z Persami. Jednak szczególną uwagę poświęca zagadnieniom związanym ze sporami religijnymi nękającymi cesarstwo w tym czasie. Teofanes sam spędził pewną część życia, będąc świadkiem ikonoklazmu, którego był zresztą zdecydowanym przeciwnikiem. Doświadczenia z tego okresu wpłynęły na wizję, jaką zawarł w Chronografii. Praca „Teofanes Wyznawca i sprzeciw wobec polityki religijnej cesarzy-heretyków w jego Chronografii” zajmuje się zagadnieniem, jaki obraz kronikarz przedstawił na problem sporów religijnych w cesarstwie, a w szczególności na kwestię oporu poddanych cesarskich wobec swoich władców uznawanych za heretyków. W kolejności chronologicznej zostają przeanalizowane dane, jakie na temat sporów przekazuje Teofanes. Kolejno omówiony zostaje obraz sprzeciwu poddanych wobec cesarzy-arian, cesarzy związanych z Henotikonem i monofizytyzmem, cesarzy-monoteletów i w końcu cesarzy ikonoklastów. Zebrane w ten sposób informacje pozwalają odtworzyć jakie poglądy na kwestię sporów religijnych miał sam Teofanes Wyznawca i jak, jego zdaniem, powinny relacje władców z Kościołem wyglądać w przyszłości. Słowem, w jakim stopniu był on w stanie dopuścić ingerencję cesarza w sferę dogmatów religijnych.

Theophanes Confessor (c. 760-818), a monk and igumen of the monastery at Opsikion Theme, compiled in the early ninth century the Chronography, a monumental text depicting the history of the Byzantine Empire from the time of Diocletian to the emperors Michael and Theophylact, who were contemporaries of the author. The chronicler covers many issues in his work, such as the Arab conquests or the wars with the Persians. However, he pays particular attention to issues relating to the religious disputes plaguing the empire at the time. Theophanes himself spent a certain part of his life witnessing iconoclasm, of which he was a staunch opponent. His experiences during this period influenced the vision he included in the Chronography. Text Theophanes the Confessor and the opposition to the religious policy of the heretic emperors in his Chronography deals with the question of what image the chronicler presented about the problem of religious disputes in the empire and, in particular, of the resistance of imperial subjects to their rulers considered heretics. In chronological order, the data that Theophanes provides on the disputes are analysed. The picture of the subjects' opposition to the heretical emperors, the emperors associated with Henotikon and Monophysitism, the Monothelite emperors and, finally, the Iconoclasts is discussed in turn. The information gathered in this way makes it possible to reconstruct what views Theophanes Confessor himself had on the issue of religious disputes and what, in his opinion, the rulers' relations with the Church should look like in the future. In a word, to what extent he was able to allow the emperor's interference in the sphere of religious dogma.