Ontologia artefaktów w estetycznym doświadczeniu codzienności.

Celem rozprawy jest zbadanie możliwości aplikacji metod i narzędzi wypracowanych na gruncie analitycznej estetyki codzienności do analizy i interpretacji przedmiotów estetycznych. Głównym aspektem metodologicznym, na jaki zwraca się uwagę w rozprawie, jest estetyczna i epistemologiczna rehabilitacja tzw. zmysłów niższych, tj. smaku, zapachu i dotyku. W rozprawie zostały wybrane dwa pola egzemplifikacji, na jakich testowana jest estetyka codzienności. Głównym polem egzemplifikacji są dania kulinarne ( w wydaniu nowej gastronomii), natomiast egzemplifikacją poboczną jest serial telewizyjny Hannibal. Rozprawa składa się z czterech zasadniczych rozdziałów. Pierwsze dwa mają charakter ogólny i są poświęcone analizie metod estetyki codzienności, następne dwa dostarczają szczegółowych analizy wybranych pól egzemplifikacji. W rozdziale „Tezy estetyki codzienności” zostają sformułowane i zanalizowane podstawowe metody i pojęcia estetyki codzienności, to jakich należą m. in. pojęcie codzienności, relacja estetyki codzienności do filozofii sztuki, własności estetycznego doświadczenia codzienności czy zasada indywidualizacji tegoż doświadczenia. Rozdział „Nowa teoria artyfikacji” poświęcony jest autorskiej teorii artyfikacji, tj. teorii przedmiotów sztuko-podobnych. W opozycji do najbardziej rozpowszechnionej teorii artyfikacji, autorstwa Ossiʼego Naukkarinena i Yuriko Saito, formułowana jest alternatywne teoria ujmująca naturę przedmiotów artyfikowanych, sposób ich trwania i indywidualizacji, a także warunki odkreślające to, co może (bądź nie może) być przedmiotem artyfikowanym. W następnym rozdziale zatytułowanym „Nowa gastronomia jako sztuka-jedzenia” przedstawiona została argumentacja na rzeczy uznania jednego z fenomenów współczesnej kuchni profesjonalnej, tj. nowej gastronomii, jako rodzącej się formy sztuki. W toku analizy zostaje wyłuszczona rola zmysłów niższych w estetycznej i artystycznej konstytucji dań nowej gastronomii, jako dzieł sztuki. Rozdział zawiera także analizy odnośnie do pojęcia formy sztuki oraz formułuje i obala możliwe zarzuty wymierzone przeciw głównej tezie rozdziału. Ostatni rozdział, jakim jest „Teatralizacja życia a estetyka codzienności”, poświęcony jest zbadaniu relacji zachodzącej pomiędzy dwoma trwałymi zjawiskami estetycznymi. W wyniku przeprowadzonych analiz zostaje wykazane, iż estetyzacja życia przez teatralizację codzienności nie może być formą estetyki codzienności. Teza ta, oprócz stosownej analizy pojęciowej, została podparta materiałem wizualnym zaczerpniętym z serialu Hannibal. W końcowych partiach rozprawy zostało ukazane w jaki sposób aplikacja zmysłów niższych pozwala na zrozumienie wielu, newralgicznych dla zrozumienia intrygi, wątków fabularnych rozgrywających się w świecie przedstawionym omawianego serialu.

The purpose of this thesis is to examine possible applicability of methods and tools developed in the light of analytical everyday aesthetics with regard to analysis and interpretation of aesthetic objects. The main methodological aspect attracting attention of the reader is aesthetic and epistemological rehabilitation of so-called lower senses, that is the senses of taste, smell and touch. The author selected two areas of exemplification as testing field for everyday aesthetics. The main area of exemplification focuses on culinary dishes (as offered by new gastronomy), whereas secondary exemplification involves TV series entitled „Hannibal”. The thesis consists of four chapters. The first two chapters deal with general characteristics and focus on analysis of methods used to examine the aesthetics of the everyday, whereas the other two provide a detailed analysis of selected areas of exemplification. The chapter entitled „The theses of everyday aesthetics” includes formulation and analysis of basic methods and concepts of everyday aesthetics, which include among others the concept of the everyday, relation of aesthetics of the everyday to the philosophy of art, characteristics of aesthetic experiencing of the everyday or the principle of individualization of such experience. The chapter entitled „New theory of artification” is dedicated to a proposal of original theory of artification, that is the theory of art-like objects. In contrast to the most popular theory of artification by Ossi Naukkarinen and Yuriko Saito, an alternative theory is formulated, which defines the nature of artified objects, the manner of their lasting and individualization as well as conditions defining what can (or cannot) be called an artified object. The next chapter entitled „New gastronomy as edible art” presents arguments in support of acknowledgement of one of the phenomena of contemporary professional cuisine, that is new gastronomy, as an emerging form of art. It expounds the importance of lower senses in aesthetic and artistic constitution of new gastronomy dishes as the works of art. This chapter also includes analyses of the concept of form of art as well as formulates and invalidates possible charges aimed at the main thesis presented in the chapter. The last chapter, „Dramatization of life vs. aesthetics of the everyday” focuses on examination of the relationship between two permanent aesthetic phenomena. The results of the analyses show that aestheticization of life by dramatization of the everyday cannot be a form of everyday aesthetics. In addition to proper notional analysis, the thesis is supported with visual material from the series entitled „Hannibal”. The chapter also shows how application of the lower senses can support understanding of many themes emerging in the reality of the series, which are crucial for the understanding of the plot.