Miejska polszczyzna Polaków na Grodzieńszczyźnie (na przykładzie nagrań tekstów ciągłych i wywiadów z Grodna, Lidy i Wołkowyska)

Celem rozprawy doktorskiej pt. Miejska polszczyzna Polaków na Grodzieńszczyźnie (na przykładzie nagrań tekstów ciągłych i wywiadów z Grodna, Lidy i Wołkowyska) jest opis języka polskiego oraz uwarunkowań socjolingwistycznych pięciu pokoleń Polaków, zamieszkujących trzy miasta w obwodzie grodzieńskim na Białorusi: Grodno, Lidę oraz Wołkowysk. Obecnie na Białorusi zamieszkuje ok. 300 tys. osób deklarujących polskie pochodzenie, co stanowi ok. 3% ogółu mieszkańców. Obwód grodzieński jest obszarem, na którym zamieszkuje przeważająca liczba polskich autochtonów Białorusi (ok. 80%), z czego można wysnuć wniosek, że jest on terenem zwartej enklawy Polaków na Białorusi. Polszczyzna, którą posługują się Polacy z obwodu grodzieńskiego, zalicza się do odmiany północnokresowej. Praca składa się ze wstępu, rozdziału teoretycznego, pięciu rozdziałów analitycznych, podsumowania, bibliografii i aneksu. W rozdziale pierwszym zostały przedstawione: cel badań, podstawa materiałowa i przyjęte zasady opisu, stan badań nad polszczyzną kresową na Białorusi oraz najważniejsze definicje związane z tematem rozprawy. Rozdziały drugi – szósty zawierają charakterystykę socjologiczną poszczególnych pokoleń Polaków z wybranych miast oraz analizę charakterystycznych cech podsystemów języka polskiego, którym posługiwali się respondenci: fonetycznego, fleksyjnego, składniowego, słowotwórczego i leksykalnego. Pracę kończy Podsumowanie analizy materiału, Bibliografia oraz Aneks zawierający zestawienie tabelaryczne odnotowanych cech, kwestionariusze osobowe, listę informatorów oraz mapę.

The aim of present thesis, titled Local Polish language in Grodno region (on the example of recorded continuous scrips and interviews from Grodno, Lida and Volcovysk), is to describe the Polish language as well as sociolinguistic determinants of several generations of Polish people living in three Belarusian cities in Grodno region: Grodno, Lida and Volcovysk. Currently, there are approximately 300 thousand people claiming to have polish roots, which is around 3% of all citizens. Predominant amount of indigenous Polish Belarusians (around 80%) is located in Grodno region, which makes it an area of a compact enclave of Poles in Belarus. The Polish language, which is used by Poles from Grodno region, is considered northern borderland. The thesis consists of an introduction, theoretical chapter, five analytical chapters, summary, bibliography and appendix. Chapter One presents research aim, material base and settled rules of description, condition of research on the Polish language in Belarus as well as the most crucial definitions related to the thesis topic. Chapters Two-Six contain sociological characteristics of certain generations of Polish people from the cities in question together with an analysis of the Polish language subsystems used by the respondents: phonetics, inflection, syntax, word-formation and lexis. The thesis is concluded by Data analysis summary, Bibliography and Appendix which consists of comparison tables of registered qualities, personal questionnaires, a list of informants along with a map.