Materiały audiowizualne o tematyce prawniczej - reel justice - w nauczaniu angielskiego i niemieckiego języka prawa jako języka obcego.

Niniejsza rozprawa doktorska dotyczy problematyki wykorzystywania materiałów audiowizualnych o tematyce prawniczej w nauczaniu angielskiego (Legal English) i niemieckiego języka prawa (Deutsche Rechtssprache) jako języków obcych. Podstawowym celem pracy jest zbadanie potencjału glottodydaktycznego obrazu wymiaru sprawiedliwości na taśmie filmowej, zwanego metaforycznie reel justice. Dysertacja analizuje anglo- i niemieckojęzyczne realizacje kinowe i telewizyjne o tematyce prawniczej, uwzględniające filmy i seriale fabularne oraz programy courtroom show. Wykorzystanie przedmiotowych tekstów audiowizualnych w kontekście glottodydaktycznym wymaga ich adaptacji do potrzeb Polaków, uczących się angielskiego i niemieckiego języka prawa jako języków obcych. Proces ten opiera się na modelu integracyjnego doskonalenia umiejętności rozumienia ze słuchu, który dzięki integracji kompetencji językowych i niejęzykowych, umożliwia właściwą interpretację przekazu audiowizualnego oraz przygotowuje do aktywnego uczestnictwa w rzeczywistym dyskursie prawniczym. Danych do stworzenia wyżej wymienionego modelu dostarczyły badania empiryczne w zakresie: 1. analizy potrzeb językowych uczących się specjalistycznego języka prawa; 2. recepcji realizacji filmowych i telewizyjnych o tematyce prawniczej i ich ewentualnego wpływu na świadomość prawną osób je oglądających; 3. ewaluacji podręczników do nauczania/uczenia się angielskiego i niemieckiego języka prawa jako języka obcego. Poza badaniami empirycznymi, uwzględniającymi badanie w działaniu (action research) oraz oddzielne badania ankietowe, rozprawa odwołuje się do licznych prac teoretycznych dotyczących dyskursu prawnego i ukazuje jego cechy dystynktywne w kontekście angielskiego i niemieckiego języka prawa. Ponadto dysertacja analizuje, z perspektywy diachronicznej, podejścia do nauczania języków specjalistycznych jako języków obcych. Rozprawa została podzielona na 7 rozdziałów, które odzwierciedlają tok analizy problemu badawczego. W rozdziale pierwszym omówiłem współczesne definicje pojęć, leżących u podstaw komunikacji specjalistycznej, którymi są tekst, dyskurs oraz genre tekstualny. Ponadto przedstawiłem definicje pojęć wiedza oraz kompetencja i dokonałem ich klasyfikacji. Rozdział drugi jest poświęcony głównym fazom rozwoju i zakresowi anglo- i niemieckojęzycznych badań nad językami specjalistycznymi, zwanych odpowiednio LSP research oraz Fachsprachenforschung. Kolejny rozdział dotyczy problematyki obrazu wymiaru sprawiedliwości na taśmie filmowej i jego recepcji przez uczących się specjalistycznych języków prawa, którymi byli w głównej mierze studenci prawa oraz już praktykujący prawnicy. W rozdziale czwartym podkreśliłem szczególną rolę tekstów specjalistycznych i analizy potrzeb w glottodydaktyce języków specjalistycznych oraz zdefiniowałem pojęcie tekstu glottodydaktycznego i dokonałem jego klasyfikacji według różnorodnych kryteriów. W dalszej części rozdziału zwróciłem uwagę na postrzeganie umiejętności rozumienia ze słuchu w świetle współczesnych koncepcji lingwistycznych i poznawczych. Kolejny rozdział pracy jest poświęcony glottodydaktyce angielskiego i niemieckiego prawa. Nakreśliłem w nim podstawowe typy kursów w zakresie analizowanych języków prawa oraz dokonałem ewaluacji podręczników, które są na nich wykorzystywane. Na podstawie wniosków płynących z zaprezentowanych w pracy badań empirycznych i prac teoretycznych dotyczących nauczania/uczenia się języków specjalistycznych oraz wykorzystywania materiałów audiowizualnych w glottodydaktyce, przedstawiłem w rozdziale szóstym dysertacji koncepcję integracyjnego modelu rozwijania umiejętności rozumienia tekstów audiowizualnych. Na jej podstawie został stworzony katalog zadań językowych towarzyszących amerykańskim, brytyjskim oraz niemieckim realizacjom o tematyce prawniczej. Ostatni, siódmy rozdział jest podsumowaniem dysertacji. Zawiera wnioski końcowe z podjętych rozważań i stawia dalsze pytania badawcze, dotyczące możliwości wykorzystywania reel justice w kontekście edukacyjnym. Końcową część rozprawy stanowi bibliografia, uwzględniająca opracowania ogólne oraz podręczniki do nauczania/uczenia się języków specjalistycznych oraz trzy aneksy. Słowa kluczowe: angielski język prawa, anglojęzyczny dyskurs prawny, genre, glottodydaktyka języków specjalistycznych, kompetencja, niemiecki język prawa, niemieckojęzyczny dyskurs prawny, reel justice, tekst, wiedza

Reel justice in teaching English and German for legal purposes as foreign languages Abstract This dissertation tackles the issue of exploiting law-related cinematic and television productions in teaching Legal English and Deutsche Rechtssprache (German legal language) as foreign languages. The main objective of the thesis is to investigate the didactic potential of reel justice, an apt metaphorical term encompassing portrayals of law both in cinema and on television, in the context of foreign language teaching. The dissertation presents a series of language tasks that make use of reel justice represented by three different genres: legal dramas, legal series and courtroom shows. In order to be properly exploited in an LSP classroom, the law-related productions researched have been didactically adapted to meet the needs of Polish learners of English and German for legal purposes. The adaptation concentrated on integrating and developing both the linguistic and non-linguistic (conceptual) competences of the learners. This approach complies with current LSP methodologies and ensures that learners of Legal English and Deutsche Rechtssprache are well prepared to actively participate in specialized legal discourse. The dissertation has been motivated by the following research questions: (1) what are the needs of Polish learners of English and German for legal purposes (2) what is the range of the learners’ exposure to reel justice and whether or how it affects their legal consciousness (3) are current course books for learners of English and German for legal purposes accompanied by video materials that have been integrated into the books’ content. To answer the above-mentioned questions, empirical studies, including action research and separate opinion surveys, have been conducted or quoted. Apart from empirically-based research, the dissertation draws on theory-based analyses of legal communication and elucidates the distinctive features of the English and German legal discourse. Moreover, the thesis examines current trends in LSP teaching and draws particular attention to the approaches/methods applied in teaching Legal English and Deutsche Rechtssprache as foreign languages. The thesis has been divided into seven chapters which analyse individual elements of the research topic. In the first chapter the basic tenets of legal discourse, including text, discourse and genre, have been defined. Furthermore, the notions of knowledge and competence and their typologies have been illuminated. Chapter Two illustrates the main stages of the history of English and German research studies into the area of languages for specific purposes, called respectively LSP research and Fachsprachenforschung. It also analyses the distinctive features of English and German legal discourse. The next chapter is devoted to images of law on television and their reception by learners of languages for legal purposes, being both students of law and legal practitioners. The chapter illustrates the history of the researched legal genres on American, British and German TV, and defines the key terms underlying studies into the reception of reel justice, including pop culture and legal consciousness. Chapter Four introduces the concept of glottodidactic text, being an oral or written text exploited in the context of foreign language teaching, and presents its different classifications. Moreover, it assesses the notion of audiovisual comprehension in the light of current linguistic and cognitive models. The next chapter is entirely devoted to the teaching practice of Legal English and Deutsche Rechtssprache as foreign languages. It characterizes various types of language courses for learners of the analysed languages of law and evaluates course books exploited in these courses. Much emphasis has put on the assessment of audiovisual input accompanying those materials. Chapter Six is devoted to language tasks that have been designed to “make the most of” reel justice. Each of them correlates with a specific stage of work with video materials in a foreign language classroom, and includes pre-viewing, viewing and after-viewing stages. In the final chapter, the most important conclusions and critical remarks deriving from the research undertaken have been presented. The dissertation ends with proposals for further research into the exploitation of reel justice in the context of foreign language teaching. The thesis is accompanied by a comprehensive bibliography and three annexes. Keywords: competence, foreign language teaching, genre, knowledge, legal discourse, Legal English, LSP, reel justice, text