Budżet obywatelski jako forma partycypacji społecznej na przykładzie miasta stołecznego Warszawy

Praca analizuje wpływ budżetu obywatelskiego na partycypację społeczną mieszkańców i mieszkanek warszawskich dzielnic Bielany i Wesoła w latach 2020-23, czyli już po wybuchu pandemii COVID-19. Teza zakłada, że budżet obywatelski we wskazanych dzielnicach zwiększa zaangażowanie mieszkańców w sprawy lokalne. W pracy postawiono trzy pytania badawcze: 1) Czy mieszkańcy i mieszkanki warszawskich Bielan i Wesołej biorą czynny udział w głosowaniach budżetu obywatelskiego? 2) Jakich kategorii merytorycznych dotyczą wybierane tam przez mieszkańców i mieszkanki projekty? 3) Jakiego typu podmioty zgłaszają wygrane w głosowaniu projekty? Praca składa się z trzech rozdziałów: pierwszego poświęconego teorii partycypacji społecznej, drugiego opisującego najważniejsze uwarunkowania warszawskiego budżetu obywatelskiego oraz trzeciego, zawierającego część badawczą. W badaniu wykorzystane zostały przegląd literatury przedmiotu oraz analiza dokumentów programowych budżetu obywatelskiego w Warszawie i zwycięskich projektów wyłonionych w głosowaniu w dwóch omawianych dzielnicach. Jak wskazują ustalenia badawcze, praktyka budżetowania obywatelskiego niekoniecznie jest spójna ze wstępnymi założeniami towarzyszącymi wdrażaniu tego mechanizmu demokracji bezpośredniej: najczęściej wybierane przez mieszkanki i mieszkańców projekty dotyczą przestrzeni publicznej, edukacji (otrzymującej hojne finansowanie publiczne także z innych źródeł) oraz ochrony środowiska. Uczestnictwo w głosowaniu budżetu obywatelskiego jest niskie, oscylując wokół kilku procent uprawnionych do głosowania, to jest znacznie poniżej poziomu innych form uczestnictwa w życiu publicznym. Szczególnie aktywną rolę w budżetowaniu obywatelskim odgrywają natomiast osoby związane z lokalnymi organizacjami politycznymi oraz administracją samorządową.

The study analyzes the impact of participatory budgeting on the social participation of residents in the Warsaw districts of Bielany and Wesoła from 2020 to 2023, i.e. after the outbreak of the COVID-19 pandemic. The thesis is that participatory budgeting in these districts increases residents' engagement in local affairs. The study raises three research questions: 1) Do residents of Warsaw's Bielany and Wesoła districts actively participate in participatory budgeting votes? 2) What content categories do the projects selected by the residents fall into? 3) What types of facilities are proposed by the winning projects in the votes? The study consists of three chapters: The first one is devoted to the theory of social participation, the second one describes the main conditions of Warsaw participatory budgeting and the third one contains the research part. The study is based on a literature review and an analysis of the program documents of participatory budgeting in Warsaw and the winning projects selected in the votes in the two districts discussed. The research results show that the practice of participatory budgeting does not necessarily match the original assumptions that accompanied the introduction of this direct-democratic mechanism: The projects most frequently voted on by residents concern public space, education (which also receives generous public funding from other sources) and environmental protection. Participation in participatory budgeting votes is low at a few percent of eligible voters, well below the level of other forms of participation in public life. However, individuals associated with local political organizations and local government administration play a particularly active role in participatory budgeting.