Edukacja na kresach wschodnich II RP

Mniejszości narodowe odgrywały istotną rolę w państwie polskim w latach 1918-1939. W większości narody zamieszkujące ziemie polskie takie jak Ukraińcy, czy Białorusini dążyli do utworzenia własnego państwa. To natomiast stało w opozycji do dążeń władz II Rzeczpospolitej, które chciały zasymilować wspomnianą ludność. Inny stosunek mieli przedstawiciele narodowości żydowskiej, którzy współpracowali z polską władzą. W tym kontekście pojawił się problem jakim było zapewnienie odpowiednich praw mniejszościom narodowym. Natomiast w ramach tego zagadnienia istotne znaczenie dla II Rzeczpospolitej miał system szkolnictwa. Przez znaczny okres czasu władze zmagały się z brakiem jednorodności szkolnictwa w związku z dziedzictwem zaborów. Sytuacja zmieniła się dopiero po tzw. reformie jędrzejowiczowskiej. Niemniej, problemem było szkolnictwo na tzw. Kresach Wschodnich, gdzie funkcjonowały także inne narodowości. Celem niniejszej pracy jest określenie pozycji jaką miało szkolnictwo w czasie II Rzeczpospolitej. W związku z tym poruszono następujące pytania badawcze: jak wyglądała struktura narodowościowa i etniczna państwa polskiego w II RP; jak wyglądał system oświaty w II Rzeczpospolitej; na czym polegał problem związany z mniejszością ukraińską; a także jacy byli najważniejsi działacze szkolnictwa mniejszości narodowej ukraińskiej na ziemiach Kresów Wschodnich. Praca składa się z czterech rozdziałów oraz wstępu i zakończenia. Rozdział pierwszy odnosi się do genezy problemu, a także struktury narodowościowej i etnicznej państwa polskiego. Rozdział drugi nosi tytuł sytuacja oświaty w prawie państwowym II RP. Rozdział trzeci to przebieg edukacji powszechnej w II RP, a także związany z nią problem ludności ukraińskiej. Natomiast rozdział czwarty to działacze szkolnictwa mniejszości narodowych.

The national minorities played a significant role in the Polish state between 1918 and 1939. In most cases, the nations inhabiting Polish territories, such as Ukrainians or Belarusians, aspired to establish their own state. This, however, conflicted with the goals of the authorities of the Second Polish Republic, which aimed to assimilate the mentioned population. A different attitude was observed among representatives of the Jewish nationality, who collaborated with the Polish authorities. In this context, the challenge arose of ensuring adequate rights for national minorities. Within this issue, the education system played a crucial role for the Second Polish Republic. For a considerable period, authorities struggled with the lack of uniformity in education due to the legacy of partitions. The situation changed only after the so-called Jędrzejewicz reform. Nonetheless, there remained a challenge in education in the so-called Eastern Borderlands, where other nationalities coexisted. The aim of this study is to determine the position of the education system during the Second Polish Republic. Accordingly, the following research questions were addressed: What was the national and ethnic structure of the Polish state in the Second Republic? What was the education system like in the Second Polish Republic? What was the problem related to the Ukrainian minority? And who were the key figures in the education system of the Ukrainian national minority in the Eastern Borderlands? The paper consists of four chapters, an introduction, and a conclusion. The first chapter relates to the genesis of the problem, as well as the national and ethnic structure of the Polish state. The second chapter is titled The Situation of Education in the Legal System of the Second Polish Republic. The third chapter covers the course of universal education in the Second Polish Republic, as well as the related issue of the Ukrainian population. The fourth chapter focuses on activists in the education system of national minorities.