Polonijna radiofonia w metropolii nowojorskiej

Historia polskiej obecności na terenie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych sięga początków XVII wielu. Od II połowy XIX wieku oraz przez cały wiek XX polska emigracja do Stanów Zjednoczonych przybierała na sile. Wraz z pierwszą wielką falą emigracji do Stanów Zjednoczonych, a więc na przełomie XIX i XX wieku, zaczęto tworzyć polskie wspólnoty, organizacje, a także parafie, których celem miało być zachowanie i kultywowanie polskich tradycji, języka oraz wiary. Pełniły one również funkcje o charakterze ekonomicznym. W staraniach o utrzymanie polskości niezwykle ważną rolę odgrywają polonijne media, a wśród nich radio. Polska radiofonia w tym kraju, mimo roli jaką odgrywa, doczekała się zaledwie jednego opracowania o charakterze ogólnym, autorstwa Józefa Migały: Polskie programy radiowe w Stanach Zjednoczonych. Jest tu więc duży brak. Niniejsza rozprawa jest próbą zapełnienia tej luki. Aby w sposób wszechstronny przedstawić historię polskich programów i rozgłośni radiowych w USA, dając jednocześnie odpowiedź na pytanie o ich specyficzność, ograniczono obszar zainteresowań jedynie do metropolii nowojorskiej. Nie oznacza to, że punktem wyjścia stało się założenie, iż tworzone tam programy polonijne były i są charakterystyczne dla całych Stanów Zjednoczonych. Decydujące okazały się ich długa historia, ciągłość, a także wyjątkowi ludzie, którzy poświęcając swój czas i energię w pracy na rzecz lokalnej społeczności polonijnej, realizowali swoje radiowe pasje. W zamierzeniu niniejsze opracowanie jest próbą usystematyzowania wiedzy na ten temat. Jego celem jest również udokumentowanie często nieznanych dokonań twórców radiowych, roli, jaką odgrywali nie tylko w codziennym życiu polskiej diaspory, ale też w utrzymaniu jej tożsamości narodowej. Jest też swoistym spojrzeniem w przyszłość polonijnej radiofonii, w której zasadniczą kwestią zdaje się być odpowiedź na pytanie o możliwości jej odrodzenia. Dysertacja składa się z trzech rozdziałów. W rozdziale pierwszym – Radio jako środek masowego komunikowania – skupiono się na kwestiach teoretycznych. Zostały w nim przybliżone podstawowe terminy, które opisują działalność radiową, a także podstawowe funkcje tego medium, jego rolę i znaczenie. Przedstawiono również stopień w jakim te zasady były realizowane w amerykańskiej rzeczywistości przez polskich radiowców. W tej części rozważań odniesiono się również do historii radiofonii, by w ten sposób odpowiedzieć na pytanie czym, jest radio, oraz przedstawić warunki, w jakich wyrosły, a następnie funkcjonowały polonijne inicjatywy radiowe. Tematyka polskich audycji i rozgłośni w Nowym Jorku zostały ukazane w rozdziale drugim – Nowojorskie radiowe rozgłośnie polonijne – próba charakterystyki. Uczyniono to w ujęciu chronologicznym i problemowym, stosując podział na programy i rozgłośnie radiowe. Kierując się wskazaną klasyfikacją, w rozdziale tym przedstawiono: programy Kazimierza i Florentyny Jarzębowskich, Bolesława i Zenobii Rosolak, „Polskie Dzwony”, „Polską Godzinę Radiową” i „Głos Polonii” (1934–1991), Radio Dwóch Edwardów (1945 1990), Radio Zbliżenia (1989–2004) oraz Radio Most (1991–2004). W dalszej części opisano działalność: Naszego Radia (1994/1995–2001), Polskiego Radia 910AM (1999–2011) oraz Radia Rytm (2002–2010). Tutaj poświęcono również nieco uwagi nowym koncepcjom radia dla Polonii – rozgłośniom internetowym, prezentując dwa przykłady: Polskie Radio NYC oraz Polskie Radio USA. W rozdziale trzecim – Specyficzność i perspektywy rozwoju polonijnego radia w Nowym Jorku wskazano na cechy wspólne, a także różnice, które charakteryzowały polonijną działalność radiową. Omówiono problemy, przed jakimi stawali twórcy, a także szanse na stworzenie silnej, polskiej rozgłośni radiowej.

The history of Polish presence in today’s United States reaches early 17th century. From the second half of the 19th century, and throughout the entire 20th century Polish emigration to the United States increased. Along with the first big wave of emigration to the United States, namely at the turn of 19th and 20th centuries, Polish communities, organizations and parishes started to arise with the aim to maintain and cultivate Polish tradition, language and religion. They also had an economical purpose. In the ministration to maintain the Polish identity, a great role is played by Polish Diaspora media, press and radio among them. While the Polish Diaspora press in the USA became the topic of several of significant research papers, Polish radiophony in that country only has one, very general in its character, written by Józef Migała: Polish radio programmes in the United States. Therefore there is a large gap here. Hereby dissertation is an attempt to fill this gap. In order to present the history of Polish radio programmes and station in the US in a comprehensive manner, simultaneously providing an answer to the question of their specificity, the scope of research has been narrowed to the New York metropolis.By no means does this entail that Polish Diaspora radio programmes created there are characteristic for the entire United States. The deciding factor was their long history, that reached the interwar period, their continuity, as well as exceptional individuals, who sacrificed their time and energy to work for the local Polish community and fulfill their radio passions.The intention of this paper is to attempt to systematize the knowledge of this topic. It also aims at documenting the, often unknown, achievements of radio content creators, their role in the everyday life of the Polish Diaspora, but also for the preservation of its national identity. It is also a look on the future of the Polish Diaspora radiophony, in which the key issue appears to be the answer to the question about its revival. Dissertation comprises three chapters. Chapter one – Radio as a means of mass communication – focuses on theoretical aspects. It presents the basic definitions that describe the radio activity, and then enumerate the basic functions of this medium, its role and importance. It also presents the degree, to which general rules were executed in the American reality by Polish Radio operators. This part of the dissertation also refers to the history of radiophony, in order to answer the question of what the radio is, and present the conditions in which Polish Diaspora radio initiatives developed and functioned. The topics of Polish broadcasts and radio stations in the New York Metropolis are presented in chapter two – Polish Diaspora radio stations in New York - characteristics. The approach is chronological on the one hand, and task view, with a distinction between programmes and radio stations on the other. Using the presented classification, this chapter presents among others: programmes by Kazimierz and Florentyna Jarzębowscy; Bolesław and Zenobia Rosolak, Polskie Dzwony, Polska Godzina Radiowa and Głos Polonii (1934-1991), and radio stations: Radio Dwóch Edwardów (1945-1990), Radio Zbliżenia (1989-2004) and Radio Most (1991-2004). Further the activity of radio stations: Nasze Radio (1994/1995-2001), Polskie Radio 910 AM (1999-2011) and Radio Rytm (2002-2010) is presented. The chapter also devotes some attention to new concepts of radio for the Polish Diaspora – internet radios, using two examples: Polskie Radio NYC and Polskie Radio USA. Chapter three – Specifics and perspectives on development of Polish Diaspora Radio in New York points at common attributes and differences, which characterized Polish Diaspora radio activity. The difficulties encountered by its creators, as well as opportunities for building a strong Polish radio station are discussed.