Wytwórczość krzemieniarska społeczności "trzcinieckiego kręgu kulturowego" na Niżu Polskim

Dysertacja jest poświęcona wytwórczości krzemieniarskiej społeczności trzcinieckiego kręgu kulturowego na Niżu Polskim. Ta dziedzina aktywności ludności kultury trzcinieckiej nie była dotąd przedmiotem opracowań monograficznych. Brakowało również jej syntetyzującego zdefiniowania i ukazania w szerokim kontekście różnorodnych uwarunkowań kulturowych. Z powyższych względów oraz z powodu dostępności odpowiedniej ilości źródeł, podjęcie tego tematu było potrzebne i w pełni uzasadnione. Podstawowym założeniem pracy jest wieloaspektowa charakterystyka wytwórczości krzemieniarskiej społeczności trzcinieckich zasiedlających Niż Polski oraz zdefiniowanie ich przemysłu krzemieniarskiego, a także próba rekonstrukcji pełnego procesu technologicznego tej wytwórczości, od etapu pozyskania i przygotowania surowców, przez określenie sposobów ich obróbki, aż do ukazania efektu finalnego tych działań w postaci półsurowca i wytwarzanych z niego narzędzi. Analizę źródeł przeprowadzono zgodnie z zasadami dynamicznej klasyfikacji technologicznej, czyli według następstwa kolejnych etapów procesu obróbki krzemienia. Stworzono listę grupującą i systematyzującą badane wytwory krzemienne. Jej konstrukcja umożliwia opisywanie i porównywanie inwentarzy pochodzących z różnych stanowisk. W oparciu o osiągnięte wyniki można określić charakterystyczne i swoiste cechy badanego krzemieniarstwa. Podsumowaniem części analitycznej pracy jest próba ukazania badanego krzemieniarstwa w kontekście zagadnień jego genezy i rozwoju oraz uwarunkowań środowiskowych i kulturowych. W rozprawie postawiono tezę o istnieniu, poddającego się opisowi i zdefiniowaniu, przemysłu krzemieniarskiego charakterystycznego dla społeczności trzcinieckiego kręgu kulturowego zasiedlających Niż Polski. Mimo, że krzemieniarstwo nie stanowi jedynej podstawy źródłowej do dokonania rekonstrukcji różnych aspektów egzystencji społeczności pradziejowych, to wnosi wiele nowych danych, a przez swoją specyfikę umożliwia ujrzenie niektórych zagadnień kulturowych w zupełnie innym, nieznanym dotąd świetle.

This dissertation focuses on the flint industry of the Trzciniec Cultural Circle in the Polish Lowland. This field of activity of the Trzciniec culture’s population has never been the subject of a monographic study before. The synthetic definition of this field and presentation of various cultural conditioning in a broader context have also been missing. For the aforesaid reasons, and because of the availability of the adequate amount of sources, undertaking this study was both needed and fully justified. The central premise of this study is a multi-faceted analysis of the flint production of Trzciniec community settled in the Polish Lowland and defining of their flint industry, and also an attempt to reconstruct the full technological process of that production; from the stage of collecting and preparation of raw materials, through identifying the ways of materials processing, to showing the final result of these activities in the form of half-raw material and tools manufactured from it. The flint sources analysis was performed in accordance with the dynamic technological classification, which considers the sequence of flint processing steps. An inventory of the studied flint artifacts, grouped and systematized, has been elaborated. Its structure allows to describe and compare flint sources from different sites. Based on the obtained results it is possible to define characteristic and peculiar features of the examined flint industry. The summary of the analytical part of the work is an attempt to present the examined flint industry in the context related to its roots and development, and its environmental and cultural conditioning. In this dissertation was raised a thesis of the existence of a flint industry, characteristic for the community of the Trzciniec Cultural Circle settled in the Polish Lowland, that can be entirely described and defined. Although the flint industry does not constitute the unique source of information necessary for reconstruction of various aspects of the existence of prehistoric communities, nevertheless, it brings a lot of new data, and due to its specificity allows seeing some of the cultural issues in an entirely different, previously unknown light.