Od samolotu-pocisku do shinkansena – kierunki rozwoju japońskiej inżynierii technicznej w latach 30.~60. XX w.

Japonia współcześnie kojarzy się w dużym stopniu z zaawansowaną technologią. W osiągnięciu takiego stanu rzeczy niebagatelną rolę odegrała kolej szybkich prędkości – Shinkansen, uruchomiona na okoliczność Olimpiady w Tokio w 1964 roku. W niniejszej pracy prześledzono rozwój technologii wojskowej, ze szczególnym uwzględnieniem takich kwestii, jak zależności pomiędzy wydatkami zbrojeniowymi a ogólną bazą technologiczną kraju oraz zagadnienia związane z inżynierią lotniczą w przedwojennej Japonii. To właśnie inżynierowie odpowiedzialni za rozwój technologii używanej w samolotach, wykorzystując doświadczenia zdobyte w trakcie swojej służby w wojsku, byli jedną z głównych grup rozwijających kolej szybkich prędkości. Do zrealizowania tego projektu przyczyniły się zarówno kluczowe rozwiązania inżynieryjne niestosowane wcześniej w pociągach, jak i zaburzenie zastanej hierarchii w branży kolejowej przez byłych wojskowych. Należy jednak pamiętać, że za sukces Shinkansenu odpowiedzialni byli ci sami ludzie, którzy projektowali maszyny bojowe, w tym niesławne samoloty-pociski do ataków samobójczych. Niniejsza praca jest w związku z tym również próbą zbadania motywacji osób, kierujących tymi projektami.

Nowadays, Japan evokes strong associations with high-tech. One of the the biggest contributions that enabled such image of Japan was the introduction of Shinkansen – a high-speed rail system that came into the service on the occasion of Tokyo Olympics in 1964. The topic of this paper is evolution of aviation engineering in prewar Japan and development of military technology, with the highlight on the relationship between defense spending and progress of general technological base of a nation. It were the aircraft engineers who put to use their experiences during service in the military and made considerable contributions to the Shinkansen project. They provided both technological advancements not known in railway engineering and a disruption in the established hierarchy among railway technicians. However, Shinkansen's advancements were facilitated by the same people who designed machines of war, including an infamous bullet-plane for suicide attacks. Therefore, this paper also probes into motivations of people responsible for those projects.