Cząsteczki nieprzejrzyste – o (nie)codziennych spotkaniach z materią.

Praca składa się z czterech esejów, poruszających zagadnienia z obszarów: kultury materialnej, badania codzienności, krytyki antropocentryzmu, idei wspólnot gatunkowych i feministycznych ujęć wiedzy. W pierwszej części, w duchu humanistycznego zwrotu ku rzeczom, opisuję alternatywne sposoby mówienia o rzeczach, a właściwie – rozstrzygnięcia, które umożliwiają dostrzeżenie ich wartości. Druga część jest w całości poświęcona filozofii codzienności, której prekursorką badań w polskiej nauce jest Jolanta Brach-Czaina. Następnie opisuję, jak życia ludzi i zwierząt łączą się w jedną opowieść o stowarzyszeniu międzygatunkowym. W ostatnim eseju przyglądam się wykluczającym sposobom widzenia i za pomocą feministycznych narzędzi przedstawiam ideę nauk włączających. Wspólnym mianownikiem badanych obszarów jest krytyka wszelkich „centryzmów” i „dualizmów”, a w szczególności antropocentryzmu. Tytuł pracy nawiązuje do tendencji zapominania o wszystkim, co nieludzkie, i odbierania temu głębszego znaczenia. Przyjrzenie się rzeczom, codzienności i innym gatunkom istot żywych dostarcza ciekawego materiału badawczego i prowadzi do sformułowania tezy, że rzeczywistość wokół nas jest źródłem niewyczerpanego potencjału interpretacyjnego. Po precyzyjnej obserwacji cząsteczki wokół nas okazują się wcale nie takie przejrzyste.

The work consists of four essays addressing issues in the areas of material culture, the study of everydayness, the critique of anthropocentrism, the idea of companion species and feminist approaches to knowledge. In the first part, in the spirit of the humanistic turn toward things, I describe alternative ways of talking about things, or rather – solutions that allow us to perceive their value. The second part is entirely devoted to the philosophy of everyday life, pioneered in Polish science by Jolanta Brach-Czaina. Then, I describe how the lives of humans and animals intertwine into a single narrative about companion species. In the last essay I examine exclusionary ways of vision and, using feminist tools, present the idea of inclusive sciences. The common denominator of the studied areas is the critique of all “centrisms” and “dualisms,” particularly anthropocentrism. The title of the work refers to the tendency to forget everything that is non-human and to deprive it of deeper meaning. Examining things, everydayness, and other beings provides interesting research material and leads to the thesis that the reality around us is a source of inexhaustible interpretative potential. Upon close examination, the particles around us turn out to be not so transparent after all.