Konspiracyjna duchowość w perspektywie ilościowej i jakościowej - tendencje poznawcze, doświadczenia duchowe, dobrostan

Celem badania było sprawdzenie, jak konspiracyjna duchowość, czyli połączenie myślenia spiskowego i duchowości, wiąże się z wybranymi tendencjami poznawczymi sprzyjającymi wykrywaniu sprawczości i intencjonalności, doświadczeniami duchowymi oraz dobrostanem. W badaniu o charakterze mieszanym ilościowo-jakościowym wzięło udział 250 osób narodowości polskiej. Zidentyfikowano związek konspiracyjnej duchowości z antropomorfizacją, tendencją do mentalizacji, występowaniem doświadczeń interpretowanych jako ponadnaturalne i poszukiwaniem sensu w życiu. Antropomorfizacja i tendencja do mentalizacji wyjaśniały częściowo zależność pomiędzy konspiracyjną duchowością a posiadaniem doświadczeń duchowych. Wyniki analizy jakościowej doświadczeń duchowych uczestników sugerują, że osoby o poglądach konspiracyjno-duchowych mogą dostrzegać działanie sfery ponadnaturalnej zarówno w wewnętrznych odczuciach (np. poczucie obecności, słyszenie głosu), jak i w otaczającej rzeczywistości (np. poznanie konkretnej osoby, przeżycie wypadku drogowego). Celem postrzeganej interwencji sił nadprzyrodzonych jest często udzielenie pomocy. Uzyskane wyniki łącznie pozwalają wnioskować, że z konspiracyjną duchowością może wiązać się styl poznawczy sprzyjający wykrywaniu celowości i intencjonalności w świecie.

The aim of the study was to investigate how conspirituality, the combination of conspiracy thinking and spirituality, relates to particular cognitive tendencies that promote agency and intentionality detection, spiritual experiences, and well-being. The mixed-method study, which included both quantitative and qualitative elements, involved 250 Polish participants. The study identified a relationship between conspirituality and anthropomorphism, the tendency to mentalize, the occurrence of experiences interpreted as supernatural, and the search for meaning in life. Anthropomorphism and the tendency to mentalize partially explained the relationship between conspirituality and having spiritual experiences. The results of the qualitative analysis of the participants' spiritual experiences suggest that individuals with conspiritual beliefs may perceive the action of supernatural forces both in internal intuitions (e.g., the feeling of a presence, hearing a voice) and in the surrounding reality (e.g., meeting a particular person, experiencing a car accident). The perceived intervention of supernatural forces is often intended to provide assistance. Overall, the results suggest that conspirituality may be associated with a cognitive style that favors the detection of purpose and intentionality in the world.