Imprinting Identities: Illustrated Latin-Language Histories of St. Stephen’s Kingdom (1488–1700).

Celem dysertacji było wykazanie aktywnej roli, jaką odgrywały w procesach tożsamościowotwórczych narracje historyczne rozpowszechniane poprzez ilustrowane książki drukowane. Na przykładzie węgierskich artefaktów kulturowych dowiedziono, że ilustrowane książki dawne były, i nadal są, wpływowym nośnikiem narracji obrazowych i literackich, oraz obiektami w obrębie i za pomocą których wyrażano i wzmacniano indywidualne i zbiorowe tożsamości. Długie oddziaływanie wizualnego i literackiego przekazu badanych książek, możliwe dzięki ich licznym edycjom, tłumaczeniom, adaptacjom i powtórzeniom w innych mediach, ujednoliciło korpus wyobrażeń historycznych, które stały się istotnym komponentem profesjonalnych, kulturowych, społecznych, religijnych i narodowych identyfikacji ich odbiorców.Głównym tematem pracy były bogato ilustrowane inkunabuły oraz siedemnastowieczne książki drukowane zawierające łacińskojęzyczne historie Korony Św. Stefana: brneńskie i augsburskie wydanie "Chronica Hungarorum" Jánosa Thuróczego z 1488 r., "Mausoleum Regum et Ungariae Ducum" wydane w Norymberdze w 1664 r., wiedeńskie "Trophaeum Domus Estorasianae" z 1700 r., tyrnawskie "Ungaricae Sanctitatis Indicia" Gábora Hevenesiego z 1692 r. oraz żywot św. Władysława "Rex admirabilis s. vita S. Ladislai" pióra Istvána Tarnóczego, wydany po raz pierwszy w 1681 r. w Wiedniu. Korpus analizowanych źródeł rozszerzono o takie media wizualne jak m.in. pieczęcie, monety, iluminacje książkowe, luźne grafiki, rzeźby i obrazy olejne.Dysertacja składa się z pięciu rozdziałów poprzedzonych wstępem metodologicznym wprowadzającym termin „imprinting” (wdrukowanie, wpajanie). Pojęciem tym, stosowanym w teorii organizacji oraz w etologii, posłużono się jako konceptem użytecznym w badaniu procesów kształtujących tożsamości narodowe w epoce przednowoczesnej i współczesnej. Zauważono, że termin ten pomaga lepiej zrozumieć znaczenie okoliczności fundacyjnych dla późniejszych sposobów funkcjonowania wspólnot narodowych. W kolejnych częściach pracy zbadano przedstawiania mitów historycznych (rozdział pierwszy), świętych patronów (rozdział drugi) i władców Królestwa Węgierskiego (rozdział trzeci) oraz przedstawicieli szlachty i arystokracji (rozdział czwarty). Zwrócono uwagę na dominujące narracje, wiodące wątki tematyczne, oraz przesunięcia znaczeniowe, jakie zachodziły w ich obrębie w długim ciągu czasowym. Specyfikę węgierskiego dyskursu tożsamościowego omówiono wprowadzając złożony kontekst historyczny i społeczno-polityczny. Podkreślono oryginalne cechy mitu etnogenezy, koncepcji "antemurale Christianitatis", kultu patronów, węgierskich rytuałów koronacyjnych oraz etosu szlacheckiego. Ponadto zwrócono uwagę na dysharmonijne konstrukty tożsamościowe wynikające z konfliktów lojalnościowych, szczególnie silnych w czasach panowania dynastii habsburskiej. W ostatnim, piątym, rozdziale pracy przedstawiono najważniejsze mechanizmy i modele odbioru ilustrowanych książek oraz obszary ich recepcji od końca piętnastego wieku po dzień dzisiejszy. Zwrócono uwagę na odmienną trajektorię recepcji narracji obrazowych i literackich, szczególną ‘madziaryzującą’ rolę łaciny, a także na długie trwanie mitów założycielskich, sięgających swoimi korzeniami najstarszych węgierskich kronik, które za sprawą druku mutatis mutandis przetrwały w zbiorowej pamięci Węgrów i zdeterminowały charakter węgierskiej wspólnoty politycznej.W pracy przyjęto perspektywę kulturoznawczą, uwzględniającą warsztat historyka sztuki i filologa, rozszerzoną o socjologiczne podejścia do historii książki (model komunikacji zaproponowany przez Roberta Darntona, i rozszerzony przez Thomasa R. Adamsa i Nicolasa Barkera) oraz szeroko rozumiane studia nad tożsamością (identity studies).

The primary objective of the dissertation was to document the active role of the historical narratives disseminated by early printed illustrated books in identity-building processes. On the basis of Hungarian cultural artifacts it was demonstrated that illustrated early printed books were, and still are, influential carriers of visual and literary narratives. Yet they also functioned as objects through and in which individual and collective identities were articulated and consolidated. The long afterlives of the visual and literary content of the analyzed books, due to numerous editions, translations, adaptations and transpositions into other media, unified the historical imagery - a crucial component of the professional, cultural, religious and national identifications of the books’ recipients.The main subject of the thesis were richly illustrated incunabula and seventeenth-century books containing Latin-language histories of the Crown of St. Stephen: "Chronica Hungarorum" by János Thuróczy printed in Brno and Augsburg in 1488, "Mausoleum Regum et Ungariae Ducum" published in Nuremberg in 1664, "Trophaeum Domus Estorasianae" printed in Vienna in 1700, "Ungaricae Sanctitatis Indicia" by Gábor Hevenesi released in Trnava in 1692 and the life of St. Ladislas "Rex admirabilis s. vita S. Ladislai" penned by István Tarnóczy and printed in Vienna in 1681. The source-base was additionally extended by such visual media as seals, coins, illuminated codices, copperplates, sculptures and oil-paintings.The dissertation consists of five chapters preceded by a methodological introduction, which concentrates on the concept of imprinting. This term, used mainly in organizational theory and ethology, is applied to the source base as a useful conceptual framework which helps to better understand processes determining national identities in the pre-modern and contemporary era. It is also used to establish the importance of foundational circumstances for the subsequent modes of how national communities functioned. The following sections of the thesis analyze depictions of historical myths (first chapter), patron saints (second chapter), rulers of Hungary (third chapter) and of the representatives of nobility and aristocracy (fourth chapter). The inquiry focuses on dominant narratives, prevailing thematic threads and shifts of meaning that took place in the long term. The idiosyncrasy of the Hungarian identity discourse is discussed following an introduction of the complex historical and socio-political background. The original features of the Hungarian myth of origin, the “antemurale Christianitatis” concept, the cult of patron saints,coronation rituals and ethos of "natio Hungarica" are also stressed. Furthermore the thesis emphasises the disharmonious identity constructs especially characteristic for the reign of the Habsburgs, resulting from the conflicting loyalties of the Hungarian subjects and their rulers. The last, fifth chapter presents the dominant mechanisms and models of both perception and long-term reception of the books between late fifteenth century and today. It stresses the dissimilar reception trajectory of visual and literary narratives, the role of Latin as a language of "magyarization", and the longue durée of the foundational myths. Originating from the so-called chronicle tradition which, by virtue of the print medium, resides in the collective memories of the Hungarians up to the present day, these myths determine the ways the Hungarian political community imagined and still imagines itself as a nation.The methodology applied in my inquiry is that of broadly understood cultural studies. It not only includes approaches used by art historians and literary scholars, but also brings together the concept of sociological studies of book history (based on the communication model established by Robert Darnton and further elaborated by Thomas R. Adams and Nicolas Barker) and the perspective applied in identity studies.