"Tam płacz musi być..." - kilka uwag o kinematografii Holokaustu na marginesie opowiadania Andrzeja Brychta: "Wycieczka: Auschwitz-Birkenau" (1966) i powieści Roberta Schindla "Rodowody" (1992)

Protagoniści opowiadania Andrzeja Brychta Wycieczka: Auschwitz-Birkenau udają się do obozu Zagłady, gdzie kręcony jest właśnie film. Prawdziwa sceneria i wypożyczone z muzeum rekwizyty mają zagwarantować efekt autentyczności. Brycht zagląda jednak za kulisy powstawania filmu i obnaża przed czytelnikami sztuczność i umowność takiego przedsięwzięcia, burzy iluzję, że to, co widz zobaczy na ekranie jest prawdziwe. Podobną scenę znajdziemy w epilogu napisanej kilkadziesiąt lat później powieści Roberta Schindla Rodowody. Również austriacki pisarz przypomina, że film jest tylko grą, iluzją, która znika, kiedy pada ostatni klaps na planie. Obydwa utwory są punktem wyjścia do rozważań na temat kinematografii Holokaustu w kontekście filmu Stevena Spielberga Lista Schindlera, który wszedł na ekrany kin rok po ukazaniu się powieści austriackiego pisarza.

The main characters in Andrzej Brycht’s story Excursion: Auschwitz-Birkenau visit the death camp, where a film is being shot. The realistic scenery mixed with museum props are to guarantee authenticity. However, when Brycht goes backstage, he exposes to the viewers the convention and fakery of such endeavour. He shatters their illusion that what they are going to see on screen is authentic. A similar scene can be found a few decades later, in an epilogue to Robert Schindel’s novel Born-where. This Austrian writer reminds us that film is only the art of acting; an illusion which disappears with the last clap on a movie set. Both books are a starting point for a discussion on cinematography of the Holocaust, in the context of Steven Spielberg’s Schindler’s List, which came out a year after Born-where was published.