Model rządów partii w Polsce. Penetracja instytucji władzy przez partie polityczne.

„Rządy partii” stały się w wielu reżimach demokratycznych istotą sprawowania władzy. To m.in. właśnie dzięki party government system partyjny jest coraz bardziej dominującym elementem całego systemu politycznego. W polskich badaniach politologicznych problematyka „rządów partii” nie była do tej pory szeroko analizowana. Tymczasem od kilkunastu lat fenomen ten wywiera coraz większy wpływ na polskie życie polityczne, mocno zakorzenił się już w systemie politycznym, a rola „rządów partii” stała się jeszcze większa po wyborach parlamentarnych w 2015 roku. W niniejszej pracy autor dokonuje analizy zjawiska, które było dotąd niezbadane w stopniu wystarczającym, a jest kluczowe dla funkcjonowania współczesnych demokracji. Analizie tej podlega też swoista penetracja instytucji władzy przez partie polityczne. Autor prezentuje determinację ugrupowań politycznych do obsadzania stanowisk przez osoby związane z konkretnymi partiami w instytucjach, które z definicji powinny być wolne od partyjnego uwikłania. Za przykład służą tu przede wszystkim próby upartyjnienia Trybunału Konstytucyjnego, służb specjalnych, stanowiska prezesa Narodowego Banku Polskiego oraz Rady Polityki Pieniężnej. Głównym celem badania jest ustalenie, w jaki sposób elementy systemu politycznego oddziałują na kondycję rządów partii. Istotą zagadnienia jest zbadanie charakteru relacji między instytucjami a partiami politycznymi, a także form, jakie przybierają rządy partii w różnych reżimach politycznych. Chodzi tu jednak przede wszystkim o wpływ poszczególnych części składowych polskiego systemu na budowanie się party government od 1989 roku, uwzględniając głównie zmiany ustrojowe i zmiany systemu wyborczego. Celem pracy jest także wykazanie, że zjawisko rządów partii w zasadzie nie istnieje bez równoległego funkcjonowania innych mechanizmów, takich jak praktyki patronackie czy klientelistyczne. Przykłady tych praktyk w niniejszej dysertacji także zostały przedstawione. Analiza obejmuje przede wszystkim okres od roku 1989 do połowy marca 2016 (miejscami wykracza jednak poza te ramy czasowe) i nie dotyczy tylko Polski, ponieważ w celach komparatystycznych dokonano również krótkiego przeglądu występowania party government w innych systemach politycznych. Autor pracy bardzo mocno podkreśla w niej, że zjawisko rządów partii nie powinno być krytycznie oceniane. Negatywnie należy jednak traktować sytuacje, w których partie polityczne starają się wnikać do samych instytucji państwa, próbując je w ten sposób wykorzystywać do własnych celów. Prezentowane w pracy wyniki badań mają charakter nowatorski i powinny doprowadzić do wypełnienia luki badawczej dotyczącej funkcjonowania systemu demokratycznego.

‘Party government’ has become the essence of exercising power in many democratic regimes. It is due to party government, among other things, that the party system is increasingly dominating element of the entire political system. The issue of ‘party government’ has not been fully analyzed in Polish political research thus far. In the meantime, for over a decade this phenomenon has had an increasing impact on Polish political life, is ingrained in the political system, and the role of ‘party government’ has become even more important after parliamentary elections of 2015. In this work the author analyzes a phenomenon which has thus far not been sufficiently examined and which is fundamental for functioning of modern democracies. The penetration of institutions of power by political parties is also subject to analysis. The author presents determination with which the political parties staff positions with people connected with specific parties in institutions which by definition should be free from political entanglement. As examples serves by far the attempts to inflict party dependency on the Constitutional Tribunal, intelligence agencies, the position of the president of the National Bank of Poland and Monetary Policy Council. The primary purpose of the research is to establish in what way the elements of the political system affect the condition of party government. The crux of the issue is to examine the nature of the relation between government institutions and political parties, as well as various forms of party government in different regimes. Most importantly, we aim to establish the impact of the elements of the Polish system on the development of party government since 1989 also taking into account major system changes and changes in the election process. The purpose of this work is also to prove that the phenomenon of party government does not exist without the existence of other mechanisms such as patronage and clientelism of which examples have been provided in this dissertation. The analysis herein spans the period starting from 1989 to mid-March 2016 (sometimes stretching outside of this time frame) and pertains not only to Poland since, for comparative purposes, a brief overview of party government in other political systems was presented. The author strongly emphasizes that the phenomenon of party government should not be critically judged. What should be negatively perceived are situations in which political parties endeavor to penetrate government institutions in order to use them for their own purposes. Presented herein research is innovatory and aims to fulfill a gap pertaining to the functioning of a democratic system.