Barndom, ungdom, vuxenhet och ålderdom – den språkliga bilden av ålder i svenskan

Celem rozważań zawartych w niniejszej pracy jest analiza i opis językowych obrazów DZIECIŃSTWA, MŁODOŚCI, DOROSŁOŚCI i STAROŚCI w języku szwedzkim. W pracy zastosowano teorię językowego obrazu świata wypracowaną przez badaczy tzw. szkoły lubelskiej. Analiza jest oparta na kolokacjach zebranych ze słowników i korpusu, a także przysłowiach występujących w słownikach oraz zbiorach przysłów. Praca składa się z pięciu zasadniczych części. Pierwsza opisuje podstawy teoretyczne badania – różne sposoby postrzegania relacji między językiem i myślą oraz teorię językowego obrazu świata w rozumieniu lubelskiej szkoły etnolingwistycznej. Zawiera również przegląd badań językoznawczych dotyczących wieku w języku szwedzkim i polskim. Drugi rozdział stanowi streszczenie badania przeprowadzonego przez D. Zdunkiewicz-Jedynak, które analizuje w języku polskim koncepty będące tematem pracy. W trzecim rozdziale opisano materiał i metodologię, na których bazuje niniejsza analiza. Czwarty rozdział to analiza tytułowych konceptów. Zaprezentowano w nim przykłady kolokacji i przysłów podzielonych pod względem aspektów konkretnych okresów, które opisują. Analiza każdego z okresów jest na koniec streszczona w formie definicji kognitywnej danego konceptu. W rozdziale skomentowano także różnice między definicjami kognitywnymi i taksonomicznymi oraz kolokacjami z różnych źródeł. Ostatni rozdział zawiera porównanie uzyskanych wyników w postaci językowych obrazów omawianych konceptów w języku szwedzkim z ich obrazami w języku polskim wg D. Zdunkiewicz-Jedynak.

The aim of the thesis is to analyse and describe the linguistic views of CHILDHOOD, ADOLESCENCE, ADULTHOOD and OLD AGE in Swedish. The thesis applies the theory of the linguistic worldview as formulated by the Ethnolinguistic School of Lublin. The analysis is based on collocations collected from dictionaries and a corpus as well as proverbs that were found in dictionaries and collections of proverbs. The thesis is divided into five main chapters. The first one includes the theoretical background – different views on the relationship between language and thought as well as the theory of the linguistic worldview according to the Ethnolinguistic School of Lublin. It also comprises an overview of linguistic studies concerning the concept of age in Swedish and Polish. The second chapter is a summary of a study conducted by Zdunkiewicz-Jedynak which analyses the discussed concepts in Polish. The third chapter comprises a description of the material and methodology used in the thesis. The fourth chapter includes an analysis of the titular concepts. It presents different examples of collocations and proverbs divided according to the different aspects of the period that they describe. The discussion of every period is summarised in the form of a cognitive definition of the concept. The chapter concludes with a commentary on the differences between cognitive and taxonomic definitions as well as the discrepancies between collocations from different sources. The last chapter contains a comparison between the results in the form of linguistic views of the discussed concepts in Swedish and their linguistic views in Polish according to Zdunkiewicz-Jedynak.

Uppsatsens syfte är att analysera och beskriva de språkliga bilderna av BARNDOM, UNGDOM, VUXENHET och ÅLDERDOM i svenskan. I uppsatsen tas i anspråk teorin av den språkliga världsbilden som utarbetades inom den lublinska etnolingvistiken. Analysen baseras på kollokationer samlade från ordböcker och ett korpus och ordspråk som förekommer i ordböcker och ordbokssamlingar. Uppsatsen består av fem huvuddelar. Den första innehåller den teoretiska bakgrunden – olika uppfattningar av relationen mellan språk och tanke samt teorin av den språkliga världsbilden inom den lublinska etnolingvistiken. Den består också av en överblick över språkvetenskapliga studier om ålder i svenskan och polskan. Det andra kapitlet är en sammanfattning av en studie av Zdunkiewicz-Jedynak som analyserar de omtalade koncepten på polska. Den tredje delen innehåller en beskrivning av material och metod som används i uppsatsen. Det fjärde kapitlet består av en analys av de omtalade koncepter. Där presenteras olika exempel av kollokationer och ordspråk uppdelade enligt de aspekter av perioden som de beskriver. Diskussionen av varje period sammanfattas i en kognitiv definition av detta koncept. I denna del kommenteras också skillnader mellan kognitiva och taxonomiska definitioner samt olikheter mellan kollokationerna från olika källor. Det sista kapitlet innehåller en jämförelse mellan resultat i form av de språkliga bilderna av de omtalade koncepten i svenskan och deras språkliga bilder i polskan enligt Zdunkiewicz-Jedynak.