Chopin między literaturą i malarstwem. O literackim kontekście Ballady g-moll op. 23 i malarskiej interpretacji Poloneza-fantazji As-dur op. 61

Eero Tarasti w rozdziale Teorii Semiotyki Muzycznej (1994) poświęconym narracyjności utworów Chopina analizował tylko dwa z nich: Balladę g-moll i Poloneza-fantazję, wskazując na mechanizmy, za których pomocą Chopin konstruuje wrażenie muzyki o czymś opowiadającej. Nie pytał jednak, o czym mogłaby ona opowiadać. Znane jest oburzenie Chopina na angielskiego wydawcę, który przydawał jego dziełom wyssane z palca programowe tytuły. Przyjmuje się, że oburzenie to wynikało z niechęci Chopina do przypisywania muzyce określonych treści. Sądzę, że jego źródłem nie był w tym przypadku sam gest nadawania utworowi przydomka (Chopin wpisał w nutach jednej ze swych uczennic określenie „deszczowe” dopowiadające charakter wyrazowy Preludium Des-dur), ale raczej mylność wymyślanych przez Wessla tytułów. Oznaczałoby to, że utwory Chopina mają określoną, choć utajoną treść. Poszukiwania genezy owego pragnienia tajemniczości prowadzą do Ballady g-moll wiązanej tradycyjnie z Konradem Wallenrodem Adama Mickiewicza. Sposób, w jaki Teofil Kwiatkowski w swoim obrazie znanym pod tytułem Bal w Hôtel Lambert (Polonez Chopina) wchodzi w dialog z Polonezem-fantazją Chopina, może z kolei odsłonić rąbek tajemnicy spowijającej jeden z najbardziej intrygujących utworów, które wyszły spod pióra kompozytora. W swojej analizie wskazuję na dzieło Mickiewicza jako źródło inspiracji dla pierwszej ballady Chopina oraz ukazuję obraz Kwiatkowskiego jako malarską interpretację ostatniego z chopinowskich polonezów.

Jonathan Bellman interpreted Frederic Chopin's Ballade in G minor as structurally related to Adam Mickiewicz's epic poem Konrad Wallenrod. This interpretation is taken further by showing how the two works relate to each other as it comes to the details of their beginnings and ends, the emotional characterization of their themes/heroes and the aesthetic category of mysteriousness that permeates the work of Mickiewicz. It can also describe the way in which Chopin decision to title his piece hints at the story behind it and refuses to explicitly describe its content. Polonaise-Fantasy is then interpreted in the light of Teofil Kwiatkowski’s painting entitled Chopin’s Polonaise. The connection between the two works of art is recognized through a comparison of Chopin’s rhythmic fanfare announcing the polonaise theme and the melody of a contrasting mazurka theme with the groupings of people depicted in Kwiatkowski’s painting. Aware of the connection, the audience can read the message of Chopin’s piece through the symbolic content of Kwiatkowski’s painting.