Kontrola nad dostępem i wykorzystaniem danych teleinformatycznych przez służby policyjne i specjalne po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 30.07.2014 r. (sygn. K 23/11)

W 2014 r. Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok o sygn. K 23/11. Rozpatrywał zarzuty niekonstytucyjności oraz niezgodności ze standardami europejskimi postawione przepisom o dostępie do danych telekomunikacyjnych przez służby: Policji, Straży Granicznej, Służby Wywiadu Wojskowego i Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Celnej, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, oraz Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Zaleceniem Trybunału było ustanowienie mechanizmu niezależnej kontroli nad dostępem służb do danych teleinformatycznych. Wprowadzone w 2016 r. przepisy powierzały kontrolę sądom okręgowym, które miały dokonywać jej poprzez zapoznawanie się ze sprawozdaniami służb. Rozwiązanie to nie spełnia wymogów ustanowionych przez Trybunał, a ustanowione w nich procedury nie umożliwiają skutecznej kontroli nad dostępem służb do danych. Problem retencji danych telekomunikacyjnych zbadał Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, między innymi w wyroku dotyczącym połączonych spraw C-293/12 i C-594/12 Digital Rights Ireland Ltd., oraz Europejski Trybunał Praw Człowieka w wyroku 72038/17 i 25237/18 Pietrzak i inni przeciwko Polsce. Porównując wnioski z orzecznictwa można stwierdzić, że model obowiązujący w Polsce nie spełnia standardów demokratycznego państwa prawa. Propozycje możliwych zmian, takich jak powierzenie kontroli nad dostępem służb do danych liczniejszym sądom rejonowym albo ustanowienie osobnego organu, który by jej dokonywał mogłyby poprawić stan przestrzegania praw podstawowych w Polsce.

In 2014, the Constitutional Tribunal issued a judgment in the file reference number K 23/11. It considered allegations of unconstitutionality and inconsistency with European standards raised against the provisions on access to telecommunications data by the following services: the Police, Border Guard, Military Intelligence Service and Military Counterintelligence Service, Customs Service, Central Anticorruption Bureau, and Internal Security Agency. The Tribunal's recommendation was to establish a mechanism for independent control over the services' access to telecommunications data. The regulations introduced in 2016 entrusted control to district courts, which were to conduct it by reviewing the services' reports. This solution does not meet the requirements established by the Tribunal, and the procedures established therein do not enable effective control over the services' access to data. The problem of telecommunications data retention was examined by the Court of Justice of the European Union, among others in the judgment concerning the joint cases C-293/12 and C-594/12 Digital Rights Ireland Ltd., and by the European Court of Human Rights in judgments 72038/17 and 25237/18 Pietrzak and others v. Poland. Comparing the conclusions from the case law, it can be stated that the model in force in Poland does not meet the standards of a democratic state of law. Proposals for possible changes, such as entrusting control over the services' access to data to more numerous district courts or establishing a separate body to do so, could improve the state of respect for fundamental rights in Poland.