Polityka społeczna dojrzałego socjalizmu 1956-1980

Celem artykułu było zbadanie możliwości zastosowania teorii wyjaśniających rozwój polityki społecznej w krajach zachodnich do warunków w PRL oraz przedstawienie rozwoju polskiej polityki społecznej w okresie 1956–1980. Opisu tego rozwoju dokonano na podstawie przeglądu literatury z tamtego czasu oraz ówczesnych aktów prawnych. Wykorzystano również literaturę z okresu późniejszego, w której retrospektywnie opisywano i interpretowano rozwój polityki społecznej w Polsce do 1980 r. Jako przejawy polityki społecznej potraktowano ustawodawstwo z zakresu prawa pracy i zabezpieczenia społecznego. W obu tych obszarach po 1956 r. nastąpiły zmiany polegające na odchodzeniu od ścisłego podporządkowania polityki społecznej polityce gospodarczej, której głównym celem był rozwój przemysłu ciężkiego, oraz na stopniowym poszerzaniu zakresu podmiotowego oraz poziomu uprawnień pracowniczych i socjalnych dla kolejnych grup zawodowych. Wyjaśnienie tego rozwoju za pomocą teorii stosowanych dla demokratycznych państw wolnorynkowych do lat 80. XX w. (wzrost gospodarczy i jego korelaty, dominacja lewicowych partii i związków zawodowych) wymaga licznych zastrzeżeń i dodatkowych analiz.

The aim of the article was to study the possibility to explain development of socialist social policy with theories proposed as explanations for the western democratic and capitalist social policy development. Second aim was to analyse the development of social policy in Poland in the 1956–1980 period called in the Polish literature mature socialism. The arguments were grounded on the academic literature from socialist time and later. The second source was review of the law acts related to labour and social entitlements. In both areas there was gradual improvement after 1956 and 1970 labour protests. Strict subordination of the social policy to the economic policy was lessened. Coverage and generosity of labour and social entitlements were expanded. Explanation of these developments by western theories of the economic growth with ageing and bureaucratization or the domination of left labour parties and trade unions is fraught with difficulties and needs more research.